Wanneer een potje roddelen ventileren wordt genoemd. Wanneer één van je collega’s in het vakje ‘autist’ steken toch alleen maar betekent dat je de eigenheid van de persoon erkent. Wanneer oordelen over de ideeën van anderen toch maar normaal is gezien het vertrekt vanuit je eigen grote gelijk. Wanneer we het ‘Coldplay kisscam incident’ massaal streamen en hier vervolgens ons heel waarden- en normenpallet op loslaten. In dit opiniestuk kaart Bernadette Claes aan hoe controverse, roddel en zwart-witdenken onze werkvloeren en samenleving binnensluipen onder het mom van verbondenheid en expressie.
Hoe komt het dat we dit zo graag doen, dat we zo graag mee opgaan in de controverse? Dat we verlekkerd zijn op al die juicy feeds en die graag nog verder aandikken?
Vanuit de sociale wetenschappen en de psychologie weten we uiteraard al langer dat dit alles een functie heeft. Dat, hoe contradictorisch ook, roddelen verbondenheid creëert, je het gevoel geeft bij een groep te horen. ‘Mee mogen roddelen’ bezorgt je een privilege, je hoort erbij. Dat je hiermee anders denkenden uitsluit, is van onderschikt belang t.o.v. een sociale en ook evolutionaire overlevingsdrang.
Een niet te onderschatten psychologisch effect is dan weer dat het je ego kan boosten doordat het je de indruk geeft beter, slimmer, … te zijn dan anderen. Het is als het ware een vrijbriefje om anderen als minderwaardig te beschouwen.
De nuance krijgt dus simpelweg geen kans? Of het lijken twee totaal verschillende werelden: die van de controverse, het opruien, het zwart-wit denken en die van de nuance, de bedachtzaamheid, de diplomatie. En nu vanuit filosofische hoek: indien ik hier, in deze column, zou pleiten voor meer nuance, kies ik dan ook gewoon een kant?
Deze laatste gedachtegang helpt ons misschien wel om steeds vanuit benieuwdheid te blijven luisteren naar de 360 zijdes van een verhaal. Alle zijdes zijn even waar, voor zover hier waar/niet waar op geplakt hoeft te worden.
Het effect dat controverse op werkvloeren heeft op individuen, teams, een organisatie is wel iets om in het vizier te houden en op te durven interveniëren aangezien het altijd een negatief effect heeft op wat je wil bereiken. Dat is vooral voor leidinggevenden vaak heel erg lastig omdat ze zelf dreigen meegetrokken te worden in het moeras van oordelen, meningen, gedane uitspraken, … .
En eigenlijk heeft het hele systeem hier iets te leren: een individu dat leeft op controverse, kent zichzelf vaak te weinig, doet niet natuurlijk aan zelfreflectie en staat te weinig in verbinding met zichzelf. Hij/zij heeft nog geen fundament. Een team dat zich verliest in controverse, heeft allicht een leidinggevende die op één of andere manier meegaat i.p.v. 360 zijdig luistert én het doel steeds vooropstelt. Een organisatie die gebukt gaat onder controverse, zit meestal vast in beheersdrang en beantwoordt een éénzijdige vraag, nl. hoe moeten we dit managen om het op te lossen? Zij zijn de basis verleerd, het simpele, vanuit oprechte benieuwdheid luisteren.
Dat is alles, de rest wijst zich wel uit. Samen slim.
Deze gastblog is geschreven door Bernadette Claes
