Verlonen met impact: een verhaal van ratio én emotie

Het thema ‘duurzaam verlonen’ bleef lang onder de radar, maar dankzij de recente Europese CSRD-richtlijn (Corporate Sustainability Reporting Directive) komt het nadrukkelijker op de agenda. Xavier Baeten, professor Reward and Sustainability bij Vlerick Business School, en Karine Vandenberghe, auteur van de ESG-gids en ESG-adviseur, distilleren de link tussen duurzaamheid en verloning én doen een shout out om een strategische keuze te maken.

“Er zijn heel wat aanknopingspunten tussen duurzaamheid en verloning”, steekt Xavier Baeten van wal. “Spontaan denken we aan niet-financiële voordelen zoals trainingen, ontwikkeling, flexibel werken of vitaliteit en welzijn. Dat omvat voor mij mentaal, fysiek maar ook financieel welzijn. Om een voorbeeld te geven: uit bevragingen blijkt dat mensen in relatief hoge functies de sociale zekerheid en de wettelijke pensioenen dikwijls te hoog inschatten. Dat houdt als risico in dat je op oudere leeftijd financiële zorgen kan krijgen. Je wettelijk pensioen is hoogstwaarschijnlijk niet voldoende om de kost van een woonzorgcentrum te dekken. Als je dan geen financiële reserves hebt, kan je snel in de problemen komen.

Bedrijven kunnen daarin sensibiliseren door bijvoorbeeld workshops te organiseren over dat thema. Een tijdje geleden heb ik samengewerkt met een onderneming die er bewust voor kiest om zich te differentiëren op het vlak van pensioenplannen. Dat vind ik heel straf. Daarenboven zijn er bedrijven die eisen dat het geld dat ze investeren in pensioenplannen enkel wordt belegd in duurzame bedrijven. Ook het regulerend kader besteedt aandacht aan duurzaamheid, zoals bijvoorbeeld met de CSRD-richtlijn of de nieuwe regelgeving rond loontransparantie die ons land in de nationale wetgeving zal moeten vertalen. ”

20240415 WVV Vlerick 007 min

Zorg voor purpose

“ESG (Environmental, Social & Governance) heeft veel te maken met zingeving en verbondenheid”, gaat Xavier verder. “In een recent Vlerickonderzoek met het Instituut voor Bedrijfsjuristen bleek zelfs dat duurzaamheid een significante impact had op de tevredenheid op lange termijn van medewerkers. We laten daarin nog te veel kansen liggen.”

“Mensen moeten emotioneel geraakt worden. ESG is niet enkel cognitief, het heeft ook een emotionele dimensie.”

Karine Vandenberghe

Een belangrijke trend is community involvement. Daarbij mogen medewerkers zich tijdens de werktijd engageren voor een maatschappelijk project. “Je moet wel opletten dat je geen tick-the-box oefening maakt van zoiets”, zegt Xavier Baeten.

“Vraag beter aan de medewerkers wat zij zinvol zouden vinden en zorg voor een link met wat het bedrijf doet. Dan combineer je duurzaamheid met erkenning, twee vliegen in één klap. Voor mij is dat een mooi voorbeeld van strategisch belonen.”

Xavier Baeten

Verander het gedrag van medewerkers

Volgens Karine moeten we niet altijd proberen om iedereen te overtuigen van het belang van duurzaamheid. “Soms resulteert dat in een defensieve reflex of zelfs een aversie voor wat sommigen omschrijven als het ‘groene gedoe’. We moeten daarentegen proberen om het gedrag van mensen te veranderen.”

“Misschien moet je als bedrijf het gedrag van je medewerkers wel durven beïnvloeden in de privésfeer,” stelt Xavier, “want het privégedrag van de vele medewerkers in grotere bedrijven heeft ook een grote impact op duurzaamheid. Bedrijven moeten hun nek durven uitsteken en een sustainability mindset creëren. Een mooi voorbeeld is de elektrificatie van het wagenpark. Veel ondernemingen maken de shift naar elektrische wagens, maar weinig ondernemingen proberen om een echte impact te hebben op het mobiliteitsgedrag van de medewerkers. De beste kilometer is nochtans de niet gereden kilometer, zo klinkt de boutade.”

Karine ziet daarbij mogelijkheden in nudging: “Dat zijn vriendelijke aanmoedigingen om je dagelijkse routines op een milde manier te veranderen. Bij een bedrijf waar ik onlangs over de vloer kwam, moet je als bezoeker registreren hoeveel kilometers je hebt gereden en met welk vervoersmiddel. Dergelijke subtiele acties kunnen op een positieve manier sensibiliseren.”

Maak een strategische keuze

Via de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) en de bijhorende ESRS (European Sustainability Reporting Standards) verplicht Europa beursgenoteerde ondernemingen en financiële instellingen met meer dan 500 medewerkers om vanaf 2025 gedetailleerd te rapporteren over hun duurzaamheidsprestaties. Vanaf 2026 zijn grote ondernemingen aan de beurt. “Veel bedrijven zijn al langer bezig met sustainability, maar het drong nooit door tot het domein van comp & ben”, stipt Xavier aan.

“Dankzij de Europese richtlijn komt het thema nu nadrukkelijker op de agenda. Het is wel duidelijk dat bedrijven die regulerende push nodig hebben. Veel HR-professionals zullen door de nieuwe regelgeving data moeten aanleveren rond onder andere het loonbeleid, arbeidsvoorwaarden en ontwikkeling van medewerkers.”

Xavier Baeten

“De ESRS voorzien heel wat metrics waarop organisaties zich kunnen richten”, vult Karine aan. “Ze bieden concrete handvatten aan bedrijven om ermee aan de slag te gaan. Maar het is belangrijk dat we ons niet beperken tot het afvinken van doelstellingen. You hit the target, but you miss the point. We moeten het niveau van compliance overstijgen en ESG behandelen als een volwaardige strategische keuze.” Xavier sluit zich daarbij aan: “Ik hoop dat bedrijven de nieuwe Europese regelgeving zien als een opportuniteit om extra stappen te zetten in het duurzaamheidsverhaal. We mogen daarbij zeker de S(ocial) en G(overnance) niet uit het oog verliezen binnen ESG. Op dat vlak blijf ik wat op mijn honger zitten.”

Aligneer je stakeholders

“Een belangrijk begrip in de ESG-strategie is de dubbele materialiteit”, vertelt Karine. “Dat houdt in dat ondernemingen moeten nadenken en rapporteren over de impact die zij hebben op de omgeving én omgekeerd. Je moet daarom bepalen – op basis van objectieve data – wat er relevant is voor jouw onderneming. Voor een advocatenkantoor zal dat anders zijn dan voor een schrijnwerkerij. Op basis van die relevantie evalueer je op welke doelstellingen je wil focussen. Die zogenaamde materialiteitsanalyse houdt in dat je je stakeholders moet betrekken en aligneren. Niet altijd evident, want vaak zijn er tegengestelde belangen. Als je je mensen bijvoorbeeld meer loon wil geven, zal je meer moeten doorrekenen aan je klanten. En dan wordt je product misschien minder toegankelijk voor elk van die klanten. Of je zit in een markt waarin je aantrekkelijk moet zijn en blijven voor je investeerders. Dat zijn evenwichtsoefeningen die je moet maken als topmanagement continu. HR kan een rol spelen daarin, want zij heeft voeling met een belangrijke stakeholder, namelijk de medewerkers.”

Xavier vult aan: “Ondernemingen moeten bovendien niet enkel nadenken en rapporteren over hun eigen duurzaamheidsprestaties, maar ook over die van hun leveranciers. Bedrijven met een grote supply chain, zoals IKEA of Unilever, hebben potentieel een grote impact op hun leveranciers. Zij kunnen bijvoorbeeld eisen dat die bedrijven een living wage betalen aan hun mensen: een comfortabel loon, hoger dan het minimumloon. Het vakgebied comp & ben zit daar compleet buiten zijn comfortzone.”

Communiceer transparant

“Als bedrijf moet je dus eerst een visie hebben en die goed aligneren met je stakeholders”, vat Xavier samen. “Vervolgens definieer je je doelstellingen op lange termijn en zorg je voor een doorvertaling naar acties op korte termijn. Transparante communicatie over die acties is key. In het sustainability-thema bestaat er natuurlijk een risico op greenwashing. Ik vertrouw het bijvoorbeeld niet wanneer alle ESG-doelstellingen met de vingers in de neus gehaald worden. Dan klopt er iets niet. Bij deze een warme oproep: kom niet zomaar met enkele doelstellingen, maar voer de gewetensoefening grondig uit.”

Een belangrijke rol is weggelegd voor de top van het bedrijf. “De tone of voice en de role modeling vanuit het management is enorm belangrijk”, besluit Karine. “Je hebt ondernemers nodig die durven investeren in duurzaamheid. Alle studies bevestigen dat hoge ESG-scores op lange termijn resulteren in hoge scores op financieel rendement. Maar dat houdt in dat je op korte termijn een pil moet slikken. Gelukkig zijn er al veel voorbeelden van bedrijven die het goed aanpakken.”

Schrijf je in op de wekelijkse HR-nieuwsbrief

Ook interessant

LEES MEER