SWT uitdoven lijkt wetenschappelijk de juiste keuze

SWT lijkt op de schop te gaan in de laatste fase van de federale onderhandelingen. In de huidige supernota van federaal formateur Bart De Wever wordt namelijk voorgesteld geen nieuwe instroom meer toe te laten. De reden? Te duur en de verwachting dat SWT’ers nog terugkeren naar werk, wordt in praktijk niet waargemaakt. Slechts 0,30% van de SWT’ers is een jaar later terug aan de slag. Een nieuwe wetenschappelijke publicatie in vakblad Journal of Demographic Economics toont aan dat de oorzaken hiervoor niet langs werkgeverzijde gezocht moeten worden. Zo blijken werkgevers net positiever te staan tegenover werklozen die solliciteren vanuit SWT. De lage hertewerkstelling lijkt dus eerder te wijten aan de SWT’ers zelf.

Het Stelsel van Werkloosheid met bedrijfsToeslag (SWT) is de opvolger van het brugpensioen. Er is echter een cruciaal verschil tussen beide. In tegenstelling tot het oude brugpensioen, wordt er bij SWT verwacht dat SWT’ers nog terugkeren naar werk. Daarom stuurt de VDAB passende vacatures door waarop SWT’ers verplicht moeten solliciteren. Uit recente cijfers die doctoraal onderzoeker Axana Dalle en professor Stijn Baert (UGent) opvroegen bij de VDAB blijkt dat dit onvoldoende is om hen effectief weer aan de slag te krijgen.

Van de 4.040 SWT’ers die in december 2023 ingeschreven waren, zijn er een jaar later slechts 12 (0,30%) (!) terug aan het werk.

De vraag stelt zich dan ook of de oorzaken van deze lage hertewerkstelling gezocht moeten worden langs werkgeverszijde en/of werknemerszijde. In een nieuwe wetenschappelijke publicatie onderzochten doctoraal onderzoeker Axana Dalle en professor Stijn Baert de werkgeverszijde.

We lieten 360 echte Vlaamse recruiters elk vijf fictieve sollicitanten beoordelen, goed voor in totaal 1.800 beoordelingen. Deze fictieve kandidaten waren allemaal werkloos maar verschilden op gebied van participatie in SWT en hun werkloosheidsduur (naast enkele andere kenmerken). De beoordelingen hadden betrekking op de aanwervingskansen van de sollicitanten, alsook op 20 mogelijke percepties omtrent de productiviteit van en samenwerking met de fictieve sollicitanten, die we kozen op basis van eerder theoretisch en empirisch onderzoek.

SWT verlaagt de aanwervingskansen niet

Onze resultaten tonen aan dat de oorzaken niet te wijten zijn aan discriminerende aanwervingsbeslissingen van werkgevers. Sollicitanten lijken niet minder kans te maken op een jobgesprek of aanwerving wanneer ze solliciteren vanuit SWT in vergelijking met wanneer ze vanuit klassieke werkloosheid solliciteren met een gelijkaardige leeftijd en werkloosheidsduur.

Langdurige werklozen (die meer dan 2 jaar werkloos zijn) maken zelfs een duidelijk hogere kans om aangeworven te worden wanneer zij in SWT zitten. Hetzelfde geldt voor mannelijke kandidaten: wanneer zij vanuit SWT solliciteren geven werkgevers hen net meer kansen dan wanneer ze vanuit reguliere werkloosheid solliciteren.

SWT lijkt dus een verzachtend effect te hebben op de stigmatisering van werkloosheid. Dit sluit aan bij eerder onderzoek waarin werkloosheid voornamelijk stigmatiserend bleek te zijn na verloop van tijd en dan specifiek bij mannen. Werkgevers lijken dus milder te staan tegenover kandidaten die ondanks de extra inkomenssteun binnen SWT toch solliciteren.

SWT is een signaal van flexibiliteit

We kunnen deze bevindingen verklaren vanuit de zogenaamde signaaltheorie. Werkgevers hebben weinig tijd om cv’s te screenen en beschikken over onvoldoende informatie om de objectieve werkkwaliteit van kandidaten te bepalen. In solliciteren vanuit klassieke (langdurige) werkloosheid versus SWT kunnen zij dan uiteenlopende signalen van productiviteit zien. Zo blijkt uit dit onderzoek dat langdurige werkloze sollicitanten die in SWT zitten gezien worden als flexibeler in vergelijking met klassieke langdurige werklozen.

Wetenschappelijk verantwoord om SWT af te schaffen

De resultaten geven aan dat de lage hertewerkstellingscijfers van SWT’ers niet te wijten zijn aan werkgevers maar dus eerder aan de SWT’ers zelf.

Beleidsmatig kan men dus twee dingen doen.

  • De SWT’ers trachten te motiveren en te activeren door bijvoorbeeld de samenwerking met de VDAB te optimaliseren of door sancties op te leggen.
  • De radicale maar doordachte beslissing nemen om dit systeem af te schaffen.

Het SWT dateert uit een periode dat er veel werklozen waren en weinig vacatures. Nu is de situatie compleet omgekeerd. Bovendien weten we ondertussen op basis van onderzoek dat het achterliggende idee van toen, een jongere de kans geven door een 55-plusser uit de arbeidsmarkt te duwen, niet klopt.

Gezien de ontspoorde begrotingscijfers en de bijzonder lage terugstroom naar werk (ondanks alle openstaande vacatures en de positieve houding van werkgevers tegenover SWT’ers), lijkt het wetenschappelijk en beleidsmatig de juiste keuze om SWT af te schaffen.

Door doctoraal onderzoeker Axana Dalle en professor Stijn Baert.

>> Lees meer over dit onderzoek in het gepubliceerde wetenschappelijke artikel.

Bron: UGent @ Work

Schrijf je in op de wekelijkse HR-nieuwsbrief

Ook interessant

LEES MEER