Gesprek met Zelfmoordlijn effectief in verminderen suïcidaliteit

Elke dag voeren vrijwilligers van de Zelfmoordlijn 1813 tientallen gesprekken met mensen die aan zelfdoding denken en hun omgeving. Samen met het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie (VLESP) onderzocht het Centrum ter Preventie van Zelfdoding (CPZ), de organisatie achter de Zelfmoordlijn, het effect van de telefoongesprekken aan de Zelfmoordlijn op de oproepers.

Uit het onderzoek blijkt dat een gesprek met de Zelfmoordlijn werkt: oproepers zijn minder geneigd een suïcidepoging te ondernemen na een gesprek met een vrijwilliger van de Zelfmoordlijn.

Baanbrekend onderzoek

Wereldwijd is er weinig onderzoek gedaan naar de effecten van hulplijnen zoals de Zelfmoordlijn. De effectiviteit van een anonieme hulplijn onderzoeken, is dan ook geen sinecure. Onderzoek doen bij oproepers van een hulplijn is vaak bijzonder moeilijk of onmogelijk omwille van de anonimiteit van de oproepers en het feit dat deze doelgroep veelal contact zoekt in bijzonder kwetsbare (crisis-) situaties.

Kirsten Pauwels, directeur van het Centrum ter Preventie van Zelfdoding: “Ook wij hebben heel lang nagedacht over hoe we dit onderzoek konden doen met respect voor de anonimiteit en zonder de veiligheid van onze oproepers in gevaar te brengen. Samen met VLESP zijn we op zoek gegaan naar een onderzoeksmethode die toeliet om belangrijke informatie over de ervaringen van de oproepers te verzamelen, én oproepers op elk moment de mogelijkheid te bieden om het onderzoek meteen te verlaten en in contact te komen met een vrijwilliger van de Zelfmoordlijn. In de praktijk bleek dit heel goed mee te vallen en waren voldoende oproepers bereid om deel te nemen aan het onderzoek.”

Het onderzoek bestond uit een voor- en een nameting, waarbij de oproeper voor en na het gesprek met de Zelfmoordlijn via de cijfertoetsen van de telefoon een aantal stellingen beoordeelde. Deze stellingen peilden naar een aantal indicatoren van suïcidaliteit. Oproepers die hiervoor openstonden, werden 1 à 2 weken na het gesprek met de Zelfmoordlijn gecontacteerd voor een follow-up-gesprek over de ervaren impact van het gesprek met de Zelfmoordlijn. Uiteindelijk waren 608 oproepers bereid deel te nemen aan het onderzoek. 162 deelnemers vulden ook de nameting in en 66 oproepers namen deel aan een follow-up-gesprek.

Uit het onderzoek blijkt dat de oproepers zich meteen na een gesprek met de Zelfmoordlijn significant minder in crisis en minder hopeloos voelden. Ook de mate van uitzichtloosheid daalde significant, net zoals de suïcidale intentie (de mate waarin de oproeper aangeeft op dat moment een zelfmoordpoging te willen ondernemen). Bovendien ervaren de oproepers significant meer sociale steun door het gesprek, een belangrijke beschermende factor voor suïcidaliteit. Ook 1 à 2 weken na het gesprek bleven deze resultaten behouden, al is bij deze bevindingen minder duidelijk of deze rechtstreeks toe te schrijven zijn aan het gesprek met de Zelfmoordlijn.

Prof. Gwendolyn Portzky, directeur van het Vlaams Expertisecentrum Suïcidepreventie: “Het was geen evident onderzoek om uit te voeren gezien de anonimiteit en vooral veiligheid van de oproepers de hoogste prioriteit was. Maar we zijn al lang overtuigd van het grote belang van de Zelfmoordlijn voor wie nood heeft aan een crisisgesprek en de hoge kwaliteit die ze bieden in de gesprekken. We zijn dan ook verheugd dat we de effectiviteit van deze gesprekken nu ook wetenschappelijk kunnen aantonen.

Zowel voor Vlaanderen als internationaal zijn dit belangrijke onderzoeksresultaten aangezien dit aantoont dat een hulplijn zoals de Zelfmoordlijn een effectieve en veilige evidence-based methodiek is voor de preventie van zelfdoding.”

Bevestiging

De resultaten van dit onderzoek dragen bij aan de wetenschappelijke onderbouwing en evidentie van de hulplijnen als effectieve suïcidepreventiestrategie.

Kirsten Pauwels: ‘De Zelfmoordlijn heeft er altijd voor gekozen om de kwaliteit van de gesprekken voorop te stellen. Dit betekent bijvoorbeeld dat de lat hoog ligt voor onze selectieprocedure voor vrijwilligers en hun opleidingsvereisten.

Op het vlak van kwaliteit worden geen compromissen gesloten, al heeft dit soms een weerslag op onze capaciteit. De resultaten van dit onderzoek bevestigen de ingeslagen weg, en geven aan dat we effectief een positieve impact hebben op de suïcidaliteit van onze oproepers.’

De komende maanden worden de follow-up-gesprekken geanalyseerd om na te gaan wat oproepers als helpend en niet-helpend ervaren tijdens een gesprek met de Zelfmoordlijn. Deze inzichten dienen als basis om de opleiding en begeleiding van de vrijwilligers van de Zelfmoordlijn verder te optimaliseren