Welzijn werkt als leiders het voorleven

De krapte op de arbeidsmarkt en de toenemende mentale belasting maken duidelijk dat welzijn een structurele bouwsteen is van een duurzaam HR-beleid. Toch blijven veel organisaties worstelen met implementatie en impact. In deze podcast leggen Anna Smets (Workplace Options) en prof. dr. Steven Poelmans (Antwerp Management School) de vinger op de zere plek én reiken ze concrete oplossingen aan. De rode draad? Welzijn is collectief werk. En leidinggevenden spelen daarin een sleutelrol.

Welzijn is een systeemzaak, geen project

Losstaande acties of een yoga-abonnement volstaan niet. Welzijn moet ingebed zijn in visie, beleid én dagelijkse praktijk. Het gaat volgens Anna Smets niet alleen over wát je aanbiedt, maar ook over de cultuur waarin dat aanbod landt. En HR kan dat niet alleen. Welzijn vraagt daarom gedeeld eigenaarschap: van medewerkers, teams, HR, preventie én leidinggevenden.

Leidinggevenden bepalen de toon

Leiderschap is het krachtigste signaal dat een organisatie uitzendt. Dr. Steven Poelmans: “Een mail om 23u zegt misschien ‘ik ben geëngageerd’, maar medewerkers lezen vooral: ‘hier moet je altijd beschikbaar zijn’.” Leidinggevenden hebben een voorbeeldfunctie, bewust en onbewust.

Sterk welzijnsgericht leiderschap betekent volgens Steven en Anna: empathisch zijn voor werk-privérealiteit; kwetsbaarheid normaliseren; psychologische veiligheid garanderen en grenzen durven aangeven en respecteren.

Het goede nieuws? Je kan het leren. Maar niet via een klassieke training. Wel via ervaringsleren, feedback, en vooral: ruimte om te oefenen.

EAP’s werken – als je ze laat werken

Employee Assistance Programs (EAP’s) bieden laagdrempelige hulp bij mentale, emotionele, juridische of financiële vragen. Maar veel medewerkers weten niet dat ze bestaan, of durven ze niet gebruiken.

Tips om EAP’s te activeren:

Verwerk het in onboarding en personeelsbeleid.
Laat leidinggevenden het actief benoemen.
Gebruik heldere, toegankelijke taal.
Geef collega’s het woord via testimonials.

Zelfs wie er geen gebruik van maakt, haalt er steun uit – als het aanbod zichtbaar, bekend en veilig voelt.

Psychologische veiligheid: de voedingsbodem

Zonder veiligheid durft niemand te zeggen dat het niet gaat. Of dat ze hulp nodig hebben. Psychologische veiligheid betekent dat mensen zich niet hoeven te verstoppen – en dus eerlijk kunnen zijn over hun noden.

HR kan hierop inzetten via een cultuur van open feedback; het doorbreken van perfectionisme en schaamte; aandacht voor kwetsbare groepen en consistente, mensgerichte communicatie.

“De eerste stap naar welzijn is dat mensen zich veilig voelen om toe te geven dat het even niet lukt.”
Anna Smets (Workplace Options)

Preventie begint bij inzicht

Wie welzijn ernstig neemt, wacht niet tot iemand uitvalt. Door proactieve scans en monitoring breng je risico’s vroeg in kaart – en kan je gericht handelen. Dr. Steven Poelmans benadrukt dat preventie meer effect heeft dan curatie: “Als je wacht tot het misgaat, ben je altijd te laat.”

Scanresultaten geven ook richting aan beleid: waar zitten knelpunten? Welke teams lopen meer risico? Waar is er nood aan coaching, training of ondersteuning?

Re-integratie is geen sprint

Terugkeer na ziekte of burn-out is een proces, geen datum. Dr. Steven Poelmans pleit voor een gefaseerde re-onboarding, met oog voor contact tijdens de afwezigheid; duidelijke verwachtingen bij terugkeer en psychologische opvolging en steun. En niet alleen na burn-out: ook na een bevalling, rouwperiode of langdurig verlof verdienen mensen zorg, tijd en begeleiding.

Zet in op zelfleiderschap en emotionele intelligentie

Welzijn is ook een persoonlijke verantwoordelijkheid. Mensen moeten leren herkennen wat ze nodig hebben, hoe ze grenzen bewaken en hoe ze om hulp vragen. Dat is geen vanzelfsprekendheid, maar een ontwikkelbare vaardigheid.

HR kan dit stimuleren via training in zelfleiderschap en veerkracht; coaching rond energie- en stressmanagement; leiderschapstrajecten met aandacht voor emotionele intelligentie.

“Welzijn is een competentie. Je kan het leren. En je moet het oefenen – net als elke andere vaardigheid.”
Dr. Steven Poelmans (Antwerp Management School)

Welzijn vraagt samenwerking

Welzijn gebeurt niet in een HR-kantoor of via een flyer op het intranet. Het ontstaat op de werkvloer, in de relatie tussen medewerker en leidinggevende, in de kleine dagelijkse keuzes die mensen maken. HR zet het kader. Leidinggevenden brengen het tot leven. En medewerkers vullen het mee in.

Welzijn werkt als iedereen meedoet – en als leiders het voorleven