De overheid laat bijna 300.000 langdurig zieken tot aan het pensioen thuiszitten. Het paasakkoord lijkt alvast veelbelovend, met het plan van Vandenbroucke om onder andere werkgevers meer te laten betalen voor hun zieke werknemers en om uitkeringen af te schaffen voor langdurig zieken. Volgens ondernemer Nathalie Arteel lossen we hiermee evenwel slechts een deel van het probleem op.
Het aantal langdurig zieken in België blijft stijgen, met meer dan 526.000 mensen die eind 2023 langer dan een jaar ziek waren. Meer dan de helft van hen (289.397 personen) werd door het RIZIV als permanent arbeidsongeschikt erkend, wat betekent dat ze tot aan hun pensioen een uitkering krijgen. Dit leidt tot torenhoge kosten, waardoor de regering strengere controles invoert. Minister Vandenbroucke noemt de situatie onaanvaardbaar en stelt in het paasakkoord een rits maatregelen voor om deze trend tegen te gaan. Experts pleiten voor een breder perspectief op arbeidsongeschiktheid, waarbij gekeken wordt naar wat iemand wél nog kan doen.
Van symptoombestrijding naar persoonlijke groei en eigenaarschap
Het klopt dat zulke ingrepen nodig zijn, maar daarmee lossen we het probleem niet op een duurzame manier op. We moeten niet de symptomen bestrijden maar werken aan verandering binnen onszelf. Dat begint bij een fundamenteel andere manier van denken. Onze maatschappij moedigt eerder comformiteit aan dan potentieel. We worden vaak overmatig beschermd, terwijl ware groei juist ontstaat uit het overwinnen van weerstand en het aangaan van uitdagingen. Verandering vraagt moed, discipline en eigenaarschap over mindset en keuzes. Onderzoek naar neuroplasticiteit en het placebo-effect toont aan dat gedachten onze biologie en prestaties beïnvloeden. Het Pygmalion-effect laat zien dat zelfvertrouwen cruciaal is voor succes.
Van middelmatigheid naar moed
We kunnen dit niet alleen: het hele systeem moet mee op de kar springen. Het huidige beloningssysteem stimuleert middelmatigheid door collectieve bonussen uit te keren in plaats van initiatief en persoonlijke groei te waarderen. Draai het om en beloon wie initiatief neemt en investeert in veerkracht. Bedrijven moeten fiscaal aangemoedigd worden om werknemers individueel te belonen voor groei, inzet en veerkracht. Laten we dus stoppen met pleisters plakken en werken aan een fundamentele verandering in hoe we omgaan met werk, welzijn en omgeving.
Welzijn vraagt meer dan oppervlakkige oplossingen
We moeten kritisch durven kijken naar welzijnsprogramma’s. Ondanks vele investeringen blijft het aantal mensen dat mentaal afhaakt stijgen. We kunnen ons niet langer bezighouden met symptoombestrijding, maar moeten de echte oorzaak aanpakken. Die ligt in ons eigen denken, maar ook in de omgeving waarin we werken. Bedrijven moeten kritisch kijken naar hoe de bedrijfscultuur en collega’s een directe invloed hebben op ons welzijn en onze mentale veerkracht.
Ook voor ons onderwijs is een sleutelrol weggelegd. Kritisch denken en de boodschap dat groei niet zonder inspanning komt, moeten centraal staan. Willen we een volgende generatie die niet bang is zich in te spannen, dan begint dat op school.
Van mindset tot actie: zelfontwikkeling als sleutel tot werkhervatting
Kortom: we moeten af van een té groot vangnet dat mensen onbedoeld afhankelijk maakt, in plaats van hen te motiveren om te groeien en in zichzelf te investeren. De focus moet verschuiven naar het stimuleren van verantwoordelijkheid en zelfontwikkeling. Groei begint van binnenuit, en daar moet de aandacht naartoe: hoe kunnen we mensen ondersteunen in het versterken van hun mindset en het in handen nemen van hun eigen toekomst? Als we daarin slagen, ben ik ervan overtuigd dat de arbeidsongeschiktheidscijfers kunnen dalen.
Dit is een gastbijdrage van Nathalie Arteel
