Aan het einde van elk jaar wachten veel werknemers vol ongeduld op hun eindejaarspremie. Deze premies zijn echter niet systematisch en variëren aanzienlijk van sector tot sector en van bedrijf tot bedrijf. Welke regels gelden voor deze premies? Alexia Buyl, Legal Expert bij Partena Professional, geeft tekst en uitleg.
Wat is de eindejaarspremie?
De eindejaarspremie is, zoals de naam al zegt, een premie die aan het einde van het jaar wordt toegekend aan werknemers. Deze premie is weliswaar niet wettelijk verplicht, maar kan wel verplicht worden gesteld door een collectieve overeenkomst in de sector of de onderneming, worden vastgelegd in een arbeidsreglement of -overeenkomst, of verplicht worden gesteld door een gebruik in de onderneming. Als een van deze rechtsbronnen ontbreekt, zal er geen eindejaarspremie verschuldigd zijn.
“In de praktijk is er in de meeste paritaire comités en ondernemingen een eindejaarspremie ingevoerd, dus we kunnen deze premie eerder als een algemene regel dan als een uitzondering beschouwen,” legt Alexia Buyl uit.
Wat is het bedrag en welke zijn de regels voor de toekenning?
Aangezien de wet geen regels vastlegt voor de toekenning van eindejaarspremies, is het aan de verschillende paritaire comités en, bij gebrek aan een sectoraal akkoord, aan de ondernemingen zelf om de bedragen en regels voor de toekenning ervan te bepalen.
Hoewel deze regels voor de toekenning variëren, volgen ze toch een gelijkaardig patroon: de meeste collectieve arbeidsovereenkomsten (zowel in de sector als in de onderneming) leggen een voorwaarde van aanwezigheid in de onderneming vast op de datum dat de premie wordt toegekend, evenals een minimale anciënniteit (die varieert afhankelijk van de sector). De sectoren (of, bij gebrek daaraan, de ondernemingen) voorzien ook dat verschillende afwezigheidsperiodes gelijkgesteld worden bij de berekening van het bedrag van deze premie.
Net als bij de regels voor de toekenning zullen de toegekende bedragen variëren naargelang het paritair comité (of, bij gebrek aan een sectorale overeenkomst, naargelang de onderneming): sommige voorzien in een 13e maand, andere in een forfaitair bedrag dat elk jaar wordt geïndexeerd en weer andere voorzien in een percentage dat wordt berekend op basis van het vaste of variabele loon van de werknemer (maandelijks of jaarlijks, afhankelijk van de sector).
In het algemeen worden de bedragen van en regels voor de toekenning van een eindejaarspremie vastgelegd door het paritair comité waartoe de werknemers en hun werkgevers behoren. Als gevolg hiervan zal een arbeider in een onderneming van de bouwsector niet dezelfde premie ontvangen als een bediende die in dezelfde onderneming werkt maar tot een ander paritair comité behoort.
Is er een pro rata voor werknemers die geen volledig jaar hebben gewerkt of die deeltijds werken?
Als een werknemer in de loop van het jaar in dienst treedt of de onderneming verlaat, kan hij een eindejaarspremie ontvangen naar rato van zijn tewerkstelling tijdens dat jaar, op voorwaarde dat een dergelijke pro rata is vastgelegd in een collectieve overeenkomst in de sector of de onderneming. De meeste sectoren voorzien in een pro rata premie van 1/12e per gewerkte maand, die ze ook koppelen aan een anciënniteitsvoorwaarde.
Als er niks is vastgelegd binnen het paritair comité of de onderneming, wordt de premie toegekend naar rato van de duur van de prestaties die verricht werden tijdens het betreffende jaar.
“Wanneer de werknemer deeltijds werkt, is cao nr. 35 van de Nationale Arbeidsraad waarin het principe van non-discriminatie tussen voltijdse en deeltijdse werknemers is vastgelegd, van toepassing. Deeltijdse werknemers zullen daarom recht hebben op dezelfde eindejaarspremie als voltijdse werknemers, naar rato van hun prestaties,” voegt Alexia Buyl toe.
Wordt de eindejaarspremie beschouwd als loon?
De eindejaarspremie wordt inderdaad beschouwd als loon toegekend aan de werknemer. Op sociaal vlak zullen er dus socialezekerheidsbijdragen worden berekend (zowel voor de werkgever als voor de werknemer).
“Op fiscaal vlak zal de eindejaarspremie onderworpen zijn aan het tarief bedrijfsvoorheffing dat van toepassing is op uitzonderlijke vergoedingen en uitkeringen”, verduidelijkt Alexia Buyl.
Bonus versus eindejaarspremie: wat zijn de verschillen?
Opgelet: de premie is geen resultaatsgebonden bonus. De eindejaarspremie is een voordeel dat wordt toegekend aan de werknemers van een onderneming aan het einde van het jaar, ongeacht de resultaten van de onderneming.
De bonus is een voordeel dat de werkgever kan toekennen aan zijn werknemers als de onderneming in de loop van het jaar goede resultaten behaalt. De werkgever moet de nadere regels voor de berekening en de toekenning van de bonus vastleggen en schriftelijk vermelden of het al dan niet een liberaliteit is, om te vermijden dat hij de bonus andere jaren moet toekennen.
“Bonussen worden ook beschouwd als loon en zullen daarom onderworpen worden aan socialezekerheidsbijdragen en dezelfde tarieven van bedrijfsvoorheffing als de eindejaarspremie”, besluit Alexia Buyl.
