Communicatie werknemer/werkgever als oorzaak van burn-out

Als werknemer doe je in principe je best. Maar impliciet verwacht je daar ook wat voor terug – zaken als waardering, een zekere autonomie of mogelijkheden tot groei. Dit wordt het ‘psychologische contract’ genoemd. Wanneer werknemers vinden dat hun werkgever deze stilzwijgende verplichtingen niet nakomt, ervaren ze dit als psychologische contractbreuk (PCB). Uit onderzoek van VUB-doctoraatstudent Safâa Achnak blijkt dat heldere communicatie tussen werknemer en werkgever over wederzijdse verwachtingen onontbeerlijk is om depressies en burn-outs tegen te gaan.

Achnak: “Vroege interventie is van cruciaal belang. Duidelijk maken wat de verwachtingen zijn of snel terugkoppelen als onuitgesproken verwachtingen niet beantwoord worden zijn essentieel. Als werkgever kan je dit bewaken, als werknemer kan je hierover leren communiceren. Zo bescherm je zowel het welzijn van de werknemer als het goed functioneren van de organisatie. “

De geheime motivatie-killer op werk

Safâa Achnak van de vakgroep Psychologie & Educatiewetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel onderzocht onder leiding van Prof. dr. Tim Vantilborgh (VUB) hoe psychologische en lichamelijke stress reacties op PCB zich ontwikkelen in de loop van de tijd en welke rol werkgever en werknemer in deze dynamische relatie spelen. Om dit na te gaan werden in totaal twee psychologische experimenten en drie vragenlijstonderzoeken uitgevoerd waarbij Belgische en Amerikaanse werknemers actief in verschillende sectoren dagelijks of maandelijks werden ondervraagd naar hun breuk- en stresservaringen.

Haar resultaten tonen aan dat PCB’s in verband kunnen worden gebracht met een verhoogde hartslag Er is ook een verband tussen de breuken en verhoogde negatieve emoties zoals boosheid en teleurstelling. Deze negatieve emoties lokken op hun beurt psychologische stressreacties uit, zowel op korte als op lange termijn. Dergelijke chronische stressreacties kunnen leiden tot lichamelijke klachten zoals verhoogde bloeddruk, depressie en burn-out.

Verder stelde Achnak in haar onderzoek vast dat hoe langer mensen moeten wachten op een reactie van de werkgever op een verplichting die niet werd nageleefd, hoe meer gevoelens van angst en depressie ze ervaren.

Ze onderzocht ook hoe werknemers omgaan met een PCB. Ze stelde vast dat werknemers een combinatie van verschillende coping-strategieën hanteren om in de nasleep van een PCB met stress om te gaan. Er zijn grofweg drie copingstrategieën: Vermijdingsgericht, probleemgericht en emotiegericht. Vermijdingsgerichte strategieën richten zich op mentale en/of fysieke afzondering door bijvoorbeeld minder betrokkenheid te tonen, minder kwaliteitsvol werk te verrichten of zich ziek te melden. Bij probleemgerichte coping pakt de werknemer de oorzaak van het probleem actief aan door bijvoorbeeld de leidinggevende te vragen de breuk recht te zetten. Emotiegerichte coping is eerder gericht op het leren omgaan met de negatieve emoties die bij de breuk komen kijken door bijvoorbeeld emotionele steun te zoeken bij collega’s of vrienden, evenwel zonder het probleem zelf aan te pakken.

Werkgevers trainen om PCD te vermijden, werknemers trainen hoe omgaan met stress,

Achnaks onderzoek benadrukt hoe belangrijk het is om regelmatig de wederzijdse verwachtingen te bespreken en deze aan elkaar duidelijk te maken om zo stress bij de werknemer te vermijden en burn-out en depressie ten gevolge van PCB’s verhinderen.

Werkgevers zijn daarom gebaat bij kennis van werkstressoren en informatie en training over hoe deze best aangepakt kunnen worden. Werknemers kunnen leren hun verwachtingen duidelijk te communiceren en met stresssituaties omgaan. Achnaks: “Werknemers die PCB hebben ervaren en hierdoor langdurige stress van hebben ondervonden zoals burnout of depressie kunnen geholpen worden. Een combinatie van zowel benaderingsgerichte als vermijdingsgerichte coping-strategieën stelt hen beter in staat om stress in de nasleep van PCB het hoofd te bieden. “