Energiecrisis zorgt niet voor golf aan tijdelijk werklozen

In 2022 werd 1,1 % van de werkbare uren in het Belgische bedrijfsleven niet gepresteerd omdat werknemers tijdelijk werkloos thuis zaten. Daarmee zitten we bijna opnieuw op het niveau van tijdelijke werkloosheid van vóór de coronacrisis. Iets meer dan 1 op de 10 Belgen (11,7 %) kreeg in 2022 wel nog te maken met tijdelijke werkloosheid. Dat blijkt uit cijfers van hr-dienstenbedrijf Acerta op basis van de gegevens van 35.000 Belgische bedrijven uit de private sector, die samen zo’n 320.000 werknemers tewerkstellen.

“Ondanks de energiecrisis, tonen de cijfers dat bedrijven slechts beperkt tijdelijke werkloosheid moeten inroepen. Helemaal verdwijnen zal het systeem weliswaar niet doen, want het vermijdt een jojo-effect van ontslagen en aanwervingen wanneer er crisissen van grote omvang uitbreken”, aldus Acerta.

Voor de periode van 1 oktober 2022 tot 31 maart 2023 kunnen energie-intensieve bedrijven beroep doen op een bijzonder stelsel van tijdelijke werkloosheid. De federale regering voerde de maatregel eind vorig jaar in om bedrijven die kreunden onder de hoge energieprijzen een hart onder de riem te steken. Slechts een beperkt aantal ondernemingen deed er beroep op, waardoor tijdelijke werkloosheid – in al zijn verschillende vormen – over het hele jaar 2022 beperkt nog aangevraagd werd. 1,1 % van de werkbare uren in het Belgische bedrijven ging het afgelopen jaar verloren doordat medewerkers op tijdelijke werkloosheid waren gezet. Dat is meer dan een halvering van de cijfers van 2021 en het laagste peil in 3 jaar. Net vóór de coronacrisis in 2019 ging 0,7 % van de werkuren verloren aan tijdelijke werkloosheid.

Iets meer dan één op de tien Belgen (11,7 %) zat het afgelopen jaar nog wel minstens één dag tijdelijk werkloos thuis. Dat is 5 procentpunt minder dan in 2021, maar wel nog bijna dubbel zoveel als in 2019 (6,2 %).

Nele Mertens, juridisch expert van het Kenniscentrum van Acerta Consult: “We zien een systematische terugval van de tijdelijke werkloosheid sinds de uitbraak van de coronacrisis begin 2020. Maar toch loeren er steeds nieuwe crisissen om de hoek – de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne – waardoor het systeem zijn nut blijft bewijzen. Het is voor bedrijven een tijdelijke oplossing voor situaties die anders kunnen leiden tot een jojo-effect van ontslagen en aanwervingen.

Tijdelijke werkloosheid laat een veel duurzamer hr-beleid toe dan wanneer werkgevers hun beschikbare arbeidskrachten telkens zouden moeten aanpassen aan de plots veranderende economische situatie wanneer er een crisis uitbreekt.

Tijdelijke werkloosheid corona en energie

Het versoepelde systeem van tijdelijke werkloosheid omwille van corona werd stop gezet op 30 juni 2022. De gewone tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kon nog toegepast worden voor een aantal gevolgen van de coronapandemie, maar ook die aanvragen lijken stilaan uit te doven. 6,3 % werknemers kregen er nog mee te maken in 2022. Het gaat slechts om een verlies van 0,6 % van alle werkbare uren in het bedrijfsleven.

Nele Mertens: “Dat er nog steeds een klein deel tijdelijke werkloosheid omwille van corona is, kan worden verklaard door de corona-quarantaines die er afgelopen jaar nog waren. Wie in quarantaine moest als gevolg van een coronabesmetting en niet van thuis kon werken, kon die vorm van tijdelijke werkloosheid inroepen. Ook ouders van jonge kinderen deden er beroep op wanneer de school dichtging omdat de besmettingscijfers opliepen, of wanneer hun eigen kind in quarantaine moest omdat het zelf besmet was. Die laatste reden wordt dit jaar niet meer aanvaard.

De verwachting is dan ook dat tijdelijke werkloosheid corona verder zal uitdoven.

De tijdelijke werkloosheid energie blijft wel nog in voege, minstens tot eind maart 2023. Bedrijven hebben nog steeds de mogelijkheid om volledige tijdelijke werkloosheid langer dan vier weken aan te houden. Werknemers behouden in dat geval 70 % van hun loon in plaats van 65 %. Of tijdelijke werkloosheid energie ook na eind maart nog actief zal blijven, is nog niet beslist.