De terugkeermomenten voor telewerkers vanaf 9 juni: wat kan (niet)?

Na het Overlegcomité van vrijdag 4 juni verscheen een nieuw ministerieel besluit over de covid-19-maatregelen, waarin de modaliteiten op het vlak van het verplicht telethuiswerk en de wekelijkse terugkeermomenten worden bepaald. Deze regels gelden vanaf woensdag 9 juni 2021. We spraken hierover met Olivier Wouters, advocaat-vennoot bij Claeys & Engels, die de voorwaarden op een rijtje zet. Wat kan er (nog niet)?

• Hoe lang is telethuiswerk nog verplicht?

Olivier Wouters: “Telethuiswerk blijft verplicht tot eind juni voor alle ondernemingen, verenigingen en diensten. Het geldt voor alle personen die bij hen werkzaam zijn, tenzij dit onmogelijk is door de aard van de functie of de continuïteit van de bedrijfsvoering, de activiteiten of de dienstverlening. Het ministerieel besluit van 4 juni preciseert nu uitdrukkelijker dan voorheen dat deze plicht niet enkel geldt voor de eigen werknemers, maar voor álle personen, ongeacht de aard van hun arbeidsrelatie. Vanaf juli tot (minstens) eind augustus 2021 zou het telethuiswerk niet langer verplicht zijn, maar wel sterk aanbevolen worden. De finale beslissing hierover moet nog genomen worden door het Overlegcomité in functie van het aantal vaccinaties en besmettingen.”

• Het verplichte telethuiswerk weegt al enige tijd op het mentale welzijn van de mensen. Welke versoepeling voorziet de overheid intussen?

Olivier Wouters: “Het langdurige telethuiswerk weegt inderdaad op de mentale conditie van veel mensen, zeker ook de jongeren. De overheid heeft hieraan willen tegemoetkomen door werkgevers de mogelijkheid te bieden om vanaf woensdag 9 juni 2021 wekelijks een terugkeermoment in te plannen voor de personen waarvoor telethuiswerk verplicht is. In het ministerieel besluit dat hiervoor de voorwaarden bepaalt, staat dat het doel van het terugkeermoment het bevorderen van het psychosociaal welzijn en de teamgeest van deze personen moet zijn.”

• Hoeveel mensen mogen wekelijks terugkeren naar het bedrijf?

Olivier Wouters: “Het gaat om een terugkeermoment van maximaal één werkdag per week per persoon. Per dag mag maximaal 20% van de personen voor wie telethuiswerk verplicht is, tegelijkertijd in de vestigingseenheid aanwezig zijn. Voor ondernemingen waar minder dan tien personen werkzaam zijn, mogen maximaal vijf personen van degenen voor wie telethuiswerk verplicht is, tegelijk in de vestigingseenheid aanwezig zijn.”

• Kan een werkgever de terugkeer opleggen?

Olivier Wouters: “Neen, het systeem berust op een wederzijdse vrijwilligheid. Dit betekent dat de terugkeer niet eenzijdig kan worden afgedwongen door de werkgever, noch door de werknemer. Volgens het ministerieel besluit is immers een onderling akkoord vereist tussen de onderneming en de betrokken telethuiswerker. Een werkgever mag bovendien voor zijn eigen werknemers geen enkel gevolg verbinden aan het feit of iemand al dan niet gebruik wenst te maken van de mogelijke terugkeer.”

• Hoe zorg je ervoor dat alles veilig verloopt?

Olivier Wouters: “De beslissing om terugkeermomenten te organiseren, moet gebeuren met inachtneming van de regels van het sociaal overleg in de onderneming. Betrek daarom op voorhand de preventieadviseur en de sociale partners hierbij. Ik denk dat een werkgever best een register of ander systeem hanteert, zodat hij het aantal gelijktijdige aanwezigen steeds kan opvolgen. Dit kan belangrijk zijn in geval van betwisting of controle door de sociale inspectie.
Bovendien moeten de terugkeerders vooraf de nodige instructies krijgen over alle maatregelen die noodzakelijk zijn om de terugkeer veilig te laten verlopen. Het spreekt voor zich dat wie op het werk aanwezig is, alle preventiemaatregelen die op de werkvloer gelden, moet naleven (zoals de regels van social distancing, mondmaskers bij verplaatsingen,…). De Generieke Gids blijft de norm voor het uitwerken van preventiemaatregelen op de werkvloer. Uiteraard mag je geen mensen toelaten met ziektesymptomen of die zich in een quarantainesituatie bevinden.
Het ministerieel besluit bepaalt ook dat de verplaatsing van en naar de arbeidsplaatsen tijdens de piekuren van het openbaar vervoer of via carpooling zo veel mogelijk vermeden moeten worden.”

• Mag je als werkgever enkel wie gevaccineerd is toelaten?

Olivier Wouters: “Neen, een werkgever mag in zijn preventiebeleid in principe geen onderscheid maken tussen gevaccineerde en niet-gevaccineerde werknemers. Er geldt overigens geen wettelijke vaccinatieplicht. De werkgever moet daarbij steeds rekening houden met de strikte bepalingen van de gegevensbeschermingswetgeving en de discriminatiewetgeving.”