Samenvatting
De gezondheidszorguitgaven blijven volgens het Federaal Planbureau structureel stijgen, gedreven door vergrijzing, chronische ziekten en medische innovatie. Wat op het eerste gezicht een begrotingskwestie lijkt, raakt rechtstreeks aan de arbeidsmarkt en het hr-beleid. Meer mensen met gezondheidsproblemen betekent meer langdurige afwezigheden, hogere loonkosten en een groeiende druk op duurzame inzetbaarheid.
Het FPB voorspelt met zijn PROMES-model niet wat we nodig hebben aan zorg, maar wat we waarschijnlijk zullen gebruiken — een verschil dat ook geldt voor welzijnsbeleid: niet iedereen die steun nodig heeft, vraagt ze. Terwijl beleidsmakers worstelen met stijgende kosten en beperkte middelen, staan hr-teams voor eenzelfde realiteit: de kloof tussen ambitie en haalbaarheid.
De boodschap is duidelijk: gezondheid is economie. En wie zijn workforce gezond en inzetbaar wil houden, moet vandaag al anticiperen op de zorg- en werkrealiteit van morgen.
Wat je moet weten van de projecties van het Federaal Planbureau over de gezondheidszorg
De stijgende zorgkosten zijn meer dan een budgettaire uitdaging, ze zijn de voorbode van wat er op de arbeidsmarkt en in organisaties op ons afkomt. De nieuwste vooruitzichten van het Federaal Planbureau tonen hoe de gezondheidsuitgaven de komende jaren blijven stijgen, gedreven door vergrijzing, chronische aandoeningen en medische innovatie. Achter die cijfers schuilt een verhaal over onze gezondheid, ons werk en de houdbaarheid van ons sociaal model. Wat vandaag in de gezondheidszorg gebeurt, raakt morgen de werkvloer. Een samenleving waarin de zorgkosten structureel blijven toenemen, is ook een samenleving waarin meer mensen langdurig ziek zijn, waarin de druk op sociale zekerheid en werkgevers stijgt, en waarin duurzame inzetbaarheid een economische noodzaak wordt. Daarom is het zinvol om te weten wat het Federaal Planbureau precies ziet aankomen en hoe het dat berekent. Want de mechanismen die onze zorguitgaven doen ontsporen, zijn dezelfde die bepalen hoe gezond, beschikbaar en productief onze workforce blijft.
Een blik achter de cijfers van het Federaal Planbureau
Het Federaal Planbureau (FPB) is een onafhankelijke instelling die de Belgische economie en sociale zekerheid op lange termijn analyseert. De cijfers die het publiceert, zijn geen theoretische oefening: ze vormen de basis voor beleidskeuzes, begrotingen, loonnormen en hervormingen. Wat het Planbureau berekent, bepaalt uiteindelijk hoeveel ruimte er is voor lonen, pensioenen, welzijn en werkgelegenheid.
In zijn Economische vooruitzichten van 2025 publiceerde het FPB een studie over de projectie van de gezondheidszorguitgaven. Die laat zien hoe snel de kosten stijgen, hoe de begrotingsnorm (de “groeinorm”) werkt, en hoe het zorggebruik in België zich ontwikkelt.
PROMES: een blik in de toekomst van de zorg
De cijfers zijn gebaseerd op het PROMES-model (PROjecting MEdical Spending), een microsimulatiemodel dat het FPB samen met het RIZIV ontwikkelde. PROMES simuleert op basis van data van meer dan 300.000 verzekerden hoe het zorggebruik zich in de komende jaren zal ontwikkelen.
Het model houdt rekening met:
- demografische veranderingen (vergrijzing, gezinsstructuren, migratie);
- de prevalentie van chronische aandoeningen;
- trends in medische technologie en prijzen;
- en zelfs het gedrag van de bevolking (zoals leefstijl en zorgconsumptie).
Het model projecteert dus wat mensen waarschijnlijk zullen doen met hun gezondheid en zorg, niet wat ze zouden moeten doen. Dat onderscheid is belangrijk én het maakt PROMES tot een realistische spiegel van de samenleving.
De kosten van gezondheid schuiven onvermijdelijk door naar de arbeidsmarkt
De projecties tonen een structurele stijging van de zorguitgaven, gedreven door een ouder wordende bevolking, meer chronische ziekten en de groei van dure, innovatieve geneesmiddelen.
Die stijgende kosten drukken niet alleen op de sociale zekerheid, maar ook op bedrijven:
- meer langdurige afwezigheden;
- meer werknemers met gezondheidsproblemen of beperkingen;
- meer druk op het verzekerings- en loonkostensysteem.
Wat het FPB modelleert als macro-economische realiteit, voelen ondernemingen als dagelijkse bedrijfsrealiteit.
Zorggebruik is niet hetzelfde als zorgbehoefte
Het Planbureau benadrukt dat PROMES het zorggebruik voorspelt en dus niet de zorgbehoefte. Sommige groepen gebruiken te veel zorg (overconsumptie), anderen te weinig (door financiële of organisatorische drempels).
Dat inzicht is ook op de werkvloer herkenbaar: niet iedereen die ondersteuning nodig heeft, vraagt ze ook. En niet elke investering in welzijn of preventie bereikt de juiste doelgroep. Data over ziekteverzuim, medische kosten of EAP-gebruik vertellen slechts een deel van het verhaal.
Beleidsdoelen en realiteit lopen steeds verder uiteen
De regering hanteert een jaarlijkse groeinorm, een plafond op de stijging van de gezondheidsuitgaven. Maar de realiteit wijkt daar vaak van af. In periodes met een lage groeinorm stijgen de uitgaven sneller dan voorzien, onder meer door dure innovatieve behandelingen die buiten de begrotingsnorm vallen.
Dat spanningsveld tussen politieke intentie en feitelijke realiteit herken je in elk organisatiebeleid. Ook HR-plannen botsen op gedrag, cultuur of markttrends die zich niet laten vangen in een Excelmodel.
Data als kompas voor toekomstgericht beleid
Het FPB werkt niet met buikgevoel, maar met data, simulaties en scenario’s. Dat is een vorm van evidence-based beleidsvoorbereiding die bedrijven zouden kunnen spiegelen aan hun eigen praktijk.
Wie inzet op people analytics (data over inzetbaarheid, welzijn, verloop en productiviteit) kan, net als het Planbureau, beter anticiperen op wat eraan komt.
Gezondheid is economie, en ook HR
De projectie van de zorguitgaven is in wezen een projectie van de druk op onze actieve bevolking. Hoe ouder en zieker de samenleving, hoe zwaarder de last op de werkende populatie en dus op de bedrijven die haar in dienst hebben.
Wat vandaag in de gezondheidszorg gebeurt, is dus een voorbode van wat we op de arbeidsmarkt zullen voelen. Een samenleving waarin zorguitgaven blijven stijgen, kan het zich niet permitteren dat mensen massaal uitvallen.
Bron: Federaal Planbureau, “De projectie van de gezondheidszorguitgaven in de Economische vooruitzichten van het Federaal Planbureau”, september 2025.
