Wanneer werkt een welzijnsbeleid

Met de slagzin Rethink stress, reshape society vertaalt professor Elke Van Hoof op een unieke manier de wetenschap naar de werkvloer en de samenleving. In haar column voor #ZigZagHR beperkt ze zich niet tot bespiegelingen of het signaleren van mankementen op de werkvloer (en daarbuiten), maar zorgt ze op de eerste plaats voor diagnose én remedie. Hoe bereiken we de nodige veerkracht?

Iedereen kijkt uit naar de impact van covid-19 op onze veerkracht. Wat we vooral willen weten, is de kost van het verplicht telewerken. Algemeen kunnen we stellen dat de gemiddelde veerkracht is afgenomen, dat staat als een paal boven water.

• Komt het dan door al de nieuwe vormen van werken die we verplicht hebben ingevoerd?
• Komt het door de angst voor het virus?
• Komt het door het algemeen depressief gevoel dat zich ontwikkelde door de sociale isolatie?

Ik zou het je niet kunnen zeggen.

Persoonlijk zou ik het willen samenvatten als verandermoeheid. De afgelopen anderhalf jaar hebben we collectief frequente veranderingen moeten slikken die ons dagelijks leven danig op z’n kop zette. En dat zal niet verminderen nu er ook nog nieuwe werkvormen het licht zien…

Inzetten op strategisch welzijnsbeleid, maar hoe?

Wat weten we wel?

We weten dat het afnemen van de veerkracht gepaard gaat met gevoelens van uitputting. En wanneer het gevoel van uitputting te lang aanhoudt, gaat dit gepaard met een hoger risico op uitval. Er wordt dan ook fors geïnvesteerd op beleidsniveau met nog meer sensibilisatie op welzijn, maar ook op telewerk om het risico op uitval te minimaliseren. Op federaal niveau lanceert men het actieplan ‘Mentale veerkracht op het werk’. De combinatie van de toegenomen psychosociale risico’s onder werkenden, waaronder overmatige stress en burn-out, met de extra emotioneel belastende situatie van een heropstart van onze economie na de covid-19-crisis vereist immers bijkomende aandacht vanuit het beleid voor de mentale gezondheid van alle werkenden.

Naast de maatschappelijke relevantie van deze problematiek, kan ook de return on investment nauwelijks overschat worden. De maatschappelijke kosten voor langdurende ziekte liggen dit jaar op 10 miljard euro voor 500.000 betrokken personen. En binnen de wet Welzijn wordt er natuurlijk al jaren verwacht dat bedrijven inzetten op een strategisch welzijnsbeleid. Sinds covid-19 zijn zo goed als alle bedrijven bereid om hier volop op in te zetten. De initiatieven die in dat kader worden genomen zijn echter divers. Verscheiden in vorm, doel en wetenschappelijke onderbouwing. Het is een lappendeken gedirigeerd door de partner met de beste marketingstrategie! De wetenschap omtrent welzijn op het werk is immers schaars. Toch toont een recente studie van Shoman et al. (2021) waarop we dienen in te zetten en waarom.

De kracht van autonomie? Een mythe doorprikt!

Voor we inzicht geven in de noodzakelijke elementen van een welzijnsbeleid, eerst even dit: de beschikbare wetenschappelijke bewijslast is hoogstens matig te noemen. Er zijn nog heel wat inconsistente resultaten en onbeantwoorde vragen. Shoman et al. (2021) verrassen ons door een mythe te doorpikken, namelijk de kracht van autonomie. Volgens deze zeer goed opgezette systematisch review blijkt het inzetten op autonomie en controle weinig of geen effect te hebben op stress en veerkracht op het werk.

Inzetten op het groepsgevoel is dan weer wel belangrijk, want het gevoel van sociale steun beschermt tegen de negatieve effecten van stress en beschermt onze veerkracht. Meer nog, de communicatiestijl die onder collega’s wordt gehanteerd, lijkt doorslaggevend. Hoe onduidelijker of zelfs toxisch, hoe hoger het risico op uitputting, ziekmakende stress en verminderde veerkracht.

Centraal in een welzijnsbeleid – want wel een effect op ziekmakende stress en veerkracht – dient het aanleren van omgaan met stress te staan. En dat hoeft helemaal niet zo veel tijd te vragen. Ally Institute en Huis voor Veerkracht ontwikkelden een online-training ‘Sterker met stress’ – gratis in te zetten binnen bedrijven en beschikbaar in drie talen – die deze resultaten bevestigen. Na het volgen van de training steeg het percentage van veerkrachtige werknemers van 1 op de 5 naar meer dan de helft van de werknemers! Ook het aantal werknemers dat leed aan ziekmakende niveaus van stress daalde van 1 op de 5 naar een magere 8%. Het vermogen om met stress om te gaan of het vertrouwen dat de werknemers hadden na de training in hun vaardigheid om stress de baas te kunnen, steeg van 1 op de 10 naar bijna de helft van de werknemers.

Omgevingsfactoren hebben we dus niet in de hand, ook niet de psychosociale risico’s op de werkvloer. Deze wegwerken heeft niet het resultaat dat we denken, onze werknemers worden er niet veerkrachtiger van óf ervaren niet meer werkplezier. Ons vertrouwen in ons eigen vermogen om stress het hoofd te bieden, ongeacht in welke vorm stress zich presenteert daarentegen, maakt een wereld van verschil.

Zet je dus in op de nieuwe werkvormen, dan doe je er als organisatie goed aan om even hard in te zetten op het vertrouwen in ons eigen vermogen om stress het hoofd te bieden én het behoud van sociaal contact.

TIP: Link naar de online-training ‘Sterker met stress’

Referentie:
Shoman,Y; ElMay,E.; Marca, S.C.; Wild, P.; Bianchi, R.; Bugge, M.D.; Caglayan, C.; Cheptea, D.; Gnesi, M.; Godderis, L.; et al. Predictors of Occupational Burnout: A Systematic Review. Int. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 9188. https://doi.org/10.3390/ ijerph18179188

Bekijk ook deze podcast met Elke van Hoof over stresscrafting

Prof. dr. Elke Van Hoof is professor aan de VUB en zaakvoerder van het Huis voor Veerkracht. Naast de Insourcing®-techniek voor de behandeling van stressgerelateerde aandoeningen, creëerde ze Stresscrafting®, een techniek waarmee men toxische stress op de werkvloer duurzaam wegwerkt. Ze bouwde ook de gecertifieerde opleiding Human Capital Management® uit. Ze is de auteur van onder andere De Chief Happiness Officer (LannooCampus, 2017) en Eerste hulp bij stress & burn-out (Lannoo, 2017).