Terwijl de federale Arizona-regering in haar regeerakkoord en beleidsnota’s plechtig gelijkheid en inclusie belooft, luidt de Raad voor Gelijke Kansen tussen Mannen en Vrouwen met Advies 173 een duidelijke alarmbel. De plannen van de regering, hoe fraai ook verwoord, dreigen in de praktijk te leiden tot sociale achteruitgang, structurele ongelijkheid en een verzwakking van de positie van vrouwen, vooral werkende vrouwen.
Gelijkheid als principe: mooi op papier, vaag in beleid
Hoewel gendergelijkheid herhaaldelijk wordt genoemd als kernwaarde, stelt de Raad dat deze belofte nauwelijks wordt waargemaakt. Verplichte effectanalyses, waaronder gendertoetsen, blijven vaak achterwege. De Raad zelf wordt bovendien niet systematisch geraadpleegd, zelfs niet bij beleidsdomeinen die vrouwenrechten rechtstreeks raken, zoals werkloosheid, pensioenen en arbeid.
De activeringsambitie: onrealistisch en onrechtvaardig
De regering streeft ernaar om zoveel mogelijk mensen aan het werk te krijgen. Maar deze ambitie blijkt grotendeels symbolisch wanneer er eenvoudigweg niet genoeg jobs zijn voor iedereen. Vooral kwetsbare groepen, zoals langdurig werklozen of alleenstaande ouders, worden met activeringsmaatregelen onder druk gezet, zonder dat er voldoende perspectief op stabiele arbeid tegenover staat.
De afbouw van bescherming voor deeltijdwerkers
Tegelijk wordt een aantal beschermende sociale maatregelen afgebouwd. Zo wordt de inkomensgarantie-uitkering afgeschaft voor wie minder dan halftijds werkt, wat vooral vrouwelijke deeltijdwerkers treft. De afschaffing van de minimumgrens voor arbeidstijd en het loslaten van werkroosters in het arbeidsreglement maken arbeidscontracten onzekerder en versterken de afhankelijkheid van werknemers van hun werkgever.
Pensioenbeleid: extra drempels voor vrouwen
De pensioenplannen leggen een sterke nadruk op langer werken en striktere voorwaarden voor vervroegd pensioen. Voor vrouwen, die vaker loopbaanonderbrekingen kennen of deeltijds werken, worden de drempels voor een degelijk pensioen daardoor aanzienlijk hoger. De nieuwe regeling houdt onvoldoende rekening met de zwaarte van bepaalde beroepen of zorgtaken. Gelijkgestelde periodes zoals ziekte of zorg worden voortaan deels uitgesloten of afgetopt, wat het pensioenniveau van vrouwen verder onder druk zet. De invoering van een malus voor wie vroeger met pensioen wil, staat in schril contrast met een bonusregeling die slechts voor een kleine groep bereikbaar is. Tegelijk worden afgeleide rechten, zoals het gezinspensioen en het overlevingspensioen, afgebouwd zonder een volwaardig alternatief. De Raad ziet potentieel in het idee van pensioensplitting, dat kan bijdragen aan een eerlijkere verdeling van rechten binnen koppels, maar stelt vast dat de uitwerking hiervan nog vaag en vrijblijvend blijft.
Van sociale zekerheid naar sociale bijstand
De Raad is daarnaast bezorgd over de verschuiving van een op bijdragen gebaseerd socialezekerheidsmodel naar een bijstandssysteem. Die omslag, ingegeven door budgettaire overwegingen, vergroot de bestaansonzekerheid, zeker voor vrouwen. Het beleid schuift af naar strakkere activeringslogica en kortere uitkeringsperiodes, zonder dat er voldoende kwalitatieve jobs tegenover staan.
Tegelijk worden cruciale instrumenten zoals de welvaartsenveloppe, belastingverminderingen op werkloosheidsuitkeringen en diverse sociale correcties teruggeschroefd. Dat verzwakt vooral de positie van vrouwen, eenoudergezinnen en mensen in precaire arbeid.
Gezondheid en zorg: positieve intenties, weinig garanties
Op het vlak van gezondheid en welzijn zijn er enkele positieve signalen. Zo komt er meer aandacht voor vrouwspecifieke gezondheidsproblemen, zoals endometriose, en wordt de toegang tot anticonceptie versoepeld. Mantelzorgers krijgen meer erkenning en de rol van vroedvrouwen in het zorgsysteem wordt benadrukt. Ook de strijd tegen seksueel en intrafamiliaal geweld blijft een beleidsprioriteit, met blijvende investeringen in Zorgcentra na Seksueel Geweld en betere coördinatie tussen diensten. De Raad benadrukt wel dat woorden alleen niet volstaan: er moeten voldoende middelen worden vrijgemaakt om deze ambities waar te maken.
