We weten het allemaal: te veel zitten is ongezond. Het verhoogt je risico op hartproblemen, diabetes en zelfs vroegtijdige sterfte. Toch blijven we het massaal doen, zeker op het werk. In België zit een volwassen werknemer gemiddeld meer dan 8 uur per dag. En hoewel we het goed bedoelen met zit-sta-bureaus, blijven die in de praktijk vaak… op zithoogte staan. Maar wat als gedragswetenschap ons kan helpen? Dat is precies wat een onderzoeksteam van Universiteit Gent, in samenwerking met Securex, onderzocht. Hun conclusie? Een kleine, slimme aanpassing kan een wereld van verschil maken. De resultaten verschenen recent in het International Journal of Environmental Research and Public Health (link naar de studie).
De kracht van de standaardinstelling
Onder leiding van onderzoeker Mathias Celis werd een veldexperiment opgezet bij 149 medewerkers van een Belgische overheidsinstelling. Acht weken lang werd gemeten hoeveel medewerkers op elk moment van de werkdag rechtstaand werkten. Dat leverde meer dan 90.000 datapunten op.
De onderzoekers testten vier manieren om het zitgedrag te doorbreken:
- Een klassieke infosessie over de risico’s van zitten
- Een bureaublad dat stilletjes op stahoogte werd gezet zonder uitleg
- Eenzelfde ‘nudge’ maar met duidelijke communicatie over het doel
- Een combinatie van communicatie én infosessie
Wat bleek? Alleen informeren was niet genoeg. De infosessie op zich had amper impact. Maar zodra het bureau standaard op stahoogte stond, veranderde het gedrag drastisch – vooral wanneer mensen wisten waarom.
Resultaten die recht doen veren
- Zonder uitleg (non-transparante nudge): Van 1,82% naar 4,93% staand werk (+171%)
- Met uitleg (transparante nudge): Van 1,81% naar 11,25% (+521%)
- Met uitleg én infosessie: Van 1,84% naar 18,80% (+922%) → Bijna 10 keer vaker rechtstaand werken
De bureaus konden op elk moment weer omlaag gezet worden. Maar toch bleken de meeste mensen de standaard gewoon te volgen.
Waarom dit werkt
Mensen zijn gewoontedieren. Als je een bureau instelt op zithoogte, gaan ze zitten. Stel je het standaard in op stahoogte, dan blijven ze staan. En als meerdere collega’s dat ook doen, wordt het sociaal makkelijker om mee te doen.
Volgens Mathias Celis zit het geheim in een combinatie van gewoontevorming en sociale beïnvloeding. “De omgeving bepaalt vaak meer dan we denken. Mensen kiezen meestal voor wat het makkelijkst is – en dus helpt het om gezonde keuzes vanzelfsprekend te maken.”
Toch is er een belangrijke nuance: transparantie is cruciaal. In groepen waar bureaus zonder uitleg omhoog stonden, ontstonden geruchten over sabotage of protest. Heldere communicatie voorkomt die ruis en versterkt het effect.
Wat kunnen bedrijven en HR-teams hiermee doen?
Je hoeft geen grote investeringen te doen om impact te hebben. Een paar simpele aanpassingen kunnen al een groot verschil maken:
- High desk policy: standaard het bureau omhoog bij het verlaten van de werkplek
- Automatisch instellen via software of timers
- Open communicatie over het waarom
- Laat zien dat staan normaal is – maak het zichtbaar in de werkcultuur
Kleine verandering, groot resultaat
Deze studie toont aan dat het niet de intentie, maar de context is die gedrag verandert. Geen dure wellnessprogramma’s nodig. Een goed doordachte standaardinstelling kan al genoeg zijn om gezonder gedrag uit te lokken. Of zoals Mathias Celis het stelt: “Je moet mensen geen verplichtingen opleggen. Je moet hun omgeving zo inrichten dat de gezonde keuze de makkelijke keuze wordt.”
En dat begint misschien wel… met een bureau op stahoogte…
