DigiSkills passport wijst de weg naar de jobs van de toekomst

Op 19 september 2018 schudde Technologiefederatie Agoria de socio-economische en politieke wereld wakker: “584.000 vacatures in 2030 als we geen bijkomende maatregelen nemen”, klonk het. “Als we niets doen, zal vanaf 2022 de vraag naar arbeid van de bedrijven het aanbod van werknemers op de arbeidsmarkt beginnen overtreffen. Er zal dan niet alleen een probleem zijn van mismatch tussen vraag naar skills bij de bedrijven en scholing van de werknemers, maar ook een kwantitatief probleem van een tekort aan potentieel.” Onder de slogan ‘Be The change’ heeft Agoria sedertdien tal van acties op poten gezet om de verschillende stakeholders in beweging te krijgen. Bart Steukers was één van de initiatiefnemers die ‘Be The Change’ heeft uitgebouwd, en dit met de steun van zijne Majesteit Koning Filip! Op 1 april 2021 wordt Steukers de nieuwe CEO van Agoria. Hij volgt daarmee Marc Lambotte op, die op pensioen gaat.

Tijd voor een gesprek, zo dachten we bij #ZigZagHR. En ook Jeroen Franssen, projectleider van Be The Change, Thierry Lescrauwaet, founder UQ Works en Ria Van Gucht, talent solution manager bij UQ Works sluiten mee aan. UQ Works is de officiële partner die samen met Agoria het DigiSkills passport ontwikkeld heeft én mee strategisch zal uitdragen. Het DigiSkills Passport maakt concreet wat digitalisering betekent voor het individu en zijn (huidige) job én helpt bedrijven om de vertaalslag van strategie naar concrete competenties helder te formuleren. De koning? Die was helaas niet beschikbaar.

Be The Change: uniek en internationaal gerenommeerd

‘Be The Change’ is een internationaal gerenommeerd project rond de toekomst van onze arbeidsmarkt. Uniek bovendien, omdat het de eerste keer is dat in kaart gebracht wordt hoe vraag en aanbod zullen evolueren op onze arbeidsmarkt op niveau van de 3 gewesten, op niveau van de 16 bedrijfssectoren én op job niveau. Dat maakt dat de recepten voor de relance van de arbeidsmarkt al op tafel lagen nog voor Covid-19 uitbrak.

‘Be The Change’ schuift 4 concrete strategieën voor een duurzame arbeidsmarkt naar voor:

1. upskilling,
2. omscholing,
3. activatie,
4. productiviteit.

Hoe?

• 4, 5 miljoen werkenden zullen proactief hun (digitale) skills moeten upgraden.
• 310 000 mensen zullen tegen 2030 volledig omgeschoold moeten worden om duurzaam aan het werk te kunnen blijven. Voor meer dan de helft betekent dit een intensief opleidingstraject van 18 maand.
• Ook het stimuleren van interregionale mobiliteit en het flexibiliseren van de arbeidsmarkt kunnen helpen.
• Door niet werkenden te activeren, economische migratie aan te wakkeren, mensen te stimuleren om langer te werken en studietrajecten beter op de arbeidsvraag af te stemmen kan een deel van de 584 000 niet-ingevulde vacatures ingevuld worden.
• Tot slot is een meer doorgedreven stijging van de productiviteit noodzakelijk. En die is het makkelijkst te realiseren door automatisering en digitalisering te versnellen in de sectoren met het hoogste aantal vacatures.

Op basis van de ‘Be the Change’ studie weten we perfect welke jobs tegen 2030 zullen verdwijnen, welke erbij komen en wie zich best bij- en omschoolt. Wie moet zich (geen) zorgen maken?

Niemand moet zich zorgen maken, volgens Jeroen Franssen, projectleider van ‘Be The Change’. Voor elke verdwijnende job zullen er de komende 10 jaar namelijk 3,7 nieuwe jobs bijkomen. Er zal dus zeker werk genoeg zijn. Tegelijkertijd moet iedereen zich zorgen maken want uit het ‘Be The Change’ onderzoek blijkt dat de inhoud van iedere job zal veranderen. En waar voor sommige jobs bijscholing zal volstaan om relevant te blijven, is er een groep voor wie die verandering veel radicaler is en zij zullen toegeleid moeten worden naar een job met meer toekomst. Het zijn vooral ongeschoolde handenarbeid, uitvoerende administratieve jobs en repetitieve taken die geïmpacteerd zullen worden.

80% van de toenemende vraag naar jobs kan je terugbrengen naar 4 categorieën:

1. mensen die zorgen,
2. mensen die opleiden,
3. mensen die creëren
4. en digitale experten.

Welke jobs erbij komen, wordt sterk bepaald door digitalisering. Maar ook duurzaamheid, onze drang naar veiligheid en gezondheid zullen een belangrijke katalysator zijn, niet zozeer voor nieuwe functies maar voor nieuwe rollen. Want geleidelijk aan zullen we evolueren naar rolwendbaarheid die het klassieke functie-denken overstijgt en waar we volgens Franssen op termijn toch afstand zullen moeten van nemen.

Niet de technologie, maar de mindset is de grootste uitdaging bij digitale transformatie. Een bedrijf dat wil digitaliseren, moet tijd en middelen hebben, maar vooral de mensen meekrijgen. Die handschoen neemt Bart Steukers op. Hoe kunnen we die mindset ‘injecteren’?

Bart Steukers: “Eerst en vooral is het belangrijk dat er iemand in de organisatie op strategisch niveau zijn/haar schouders onder digitalisatie zet. In grote organisaties is dat doorgaans een Chief Digital Officer. Omdat dit voor kleine en middelgrote bedrijven in de maakindustrie niet haalbaar is, wil Agoria die strategische inzichten via het digicoach programma binnenbrengen: Wat betekent digitalisatie strategisch voor mijn producten, mijn business model, mijn workforce? Daarnaast is het belangrijk om tijd vrij te maken om bottom-up experimenten op te zetten die misschien zelfs totaal nieuwe business modellen of nieuwe markten kunnen blootleggen.

Upskilling en omscholing zal nooit lukken zolang mensen ‘leren’ beschouwen als iets wat ze moeten doen. Hoe kunnen we mensen aan het leren brengen?

“Als leren een opdracht is, weegt het zwaar”, aldus Thierry Lescrauwaet. “Zeker als we dat levenslang moeten doen. Microlearning, van elkaar leren, iemand anders iets aanleren, ‘leren in the flow of work & life’, experimenteren zijn veel effectiever en nuttiger dan mensen verplichten om tal van opleidingen te volgen. We moeten leren durven heruitvinden en technologie kan daar in helpen”.
Het is evenwel makkelijker gezegd dan gedaan voor medewerkers om in kaart te brengen welke kennis zij precies nodig hebben en wat zij dus best kunnen leren. Net om daaraan tegemoet te komen, werd het DigiSkills passport ontwikkeld, als onderdeel van ‘Be The change’. “ Hiermee hopen Agoria en UQ Works de zorgen over digitalisatie en de impact op jobs weg te nemen en ruimte te maken voor enthousiasme, actie en een positief perspectief.

Het DigiSkills Passport kwam er om een een antwoord te bieden aan een dubbele nood: De nood aan duidelijkheid wat digitalisering concreet betekent voor het individu en zijn (huidige) job enerzijds en de nood bij bedrijven om de vertaalslag van strategie naar concrete competenties helder te formuleren.

De resultaten van de studie van Agoria werden vertaald naar 27 competenties waarover professionals dienen te beschikken en dit specifiek aangepast voor meer dan 800 jobs. Het DigiSkills passport is tot stand gekomen in samenwerking met een 60-tal experten uit zowat alle takken van de Belgische economie en maakt het voor ieder individu heel concreet over welke digitale vaardigheden hij/zij beschikt en waar bijscholing of omscholing wenselijk is om relevant te blijven vandaag én in 2030. Het geeft niet alleen inzicht op een niet bedreigende manier, het doet ook dienst als kompas welke richtingen mogelijk en noodzakelijk zijn. In een volgende stap kan daar ook een community rond ontstaan met peer-to-peer learning en een Academy waar professionals hun 27 skills kunnen versterken in functie van een passende job.

Het DigiSkills Passport kan ook door bedrijven ingezet worden die er niet altijd in slagen om de trends die ze zien, concreet te vertalen naar de praktijk: het geeft een scan van het talent dat beschikbaar is en hun verwachtingen; het maakt heel concreet hoe mensen complementair ingezet kunnen worden en maakt skill gaps zichtbaar die zich vandaag of de komende jaren zullen stellen. Door allianties te creëren met bedrijven en met de overheid moet het DigiSkills Passport dé norm worden.

Ook outplacementkantoren en vzw’s die voor kansengroepen upskilling en reskilling aanbieden, zijn een kanaal om professionals in contact te brengen met hun digitale vaardigheden. En door de tool gratis ter beschikking te stellen aan maatschappelijk geëngageerde organisaties zoals Molengeek en Youthstart wordt niemand uitgesloten.

Ria Van Gucht getuigt: “Bij YouthStart starten we vanuit de zoektocht naar talenten. Kwetsbare jongeren gaan er helaas van uit dat ze geen talenten hebben omdat ze dat in hun leven al zo vaak gehoord hebben. Het is de missie van de YouthStart trainers om deze naar boven te halen. Het DigiSkills Passport helpt daarbij omdat het laat zien, dat de kloof naar hun droomjob, vaak kleiner is dan ze zich realiseren. Dat doet hen groeien in zelfvertrouwen en in de durf om ervoor te gaan.”

Covid-19 bleek een ‘perfecte storm’ om mensen en organisaties aan te zetten tot verandering. Maar hoe kunnen we hen in beweging houden? Van storm tot storm gaan om wakker te blijven is natuurlijk geen optie.

Dankzij het DigiSkills passport komen mensen sowieso meer in beweging en wordt het duidelijk dat ze zelf vorm kunnen geven aan hun loopbaan. Een talentscan is geen garantie dat alle medewerkers in het bedrijf inzetbaar kunnen blijven, maar zet aan wel tot wendbaarheid, zelfs over organisatiegrenzen en sectorgrenzen heen.

“Stel je voor dat mensen aangezet worden om in professionele pretparken nieuwe competenties aan te leren en experiment gewijs nieuwe dingen te leren”, schetst Franssen zijn ideaal toekomst scenario.

En misschien heeft Covid-19 wel een exponentiële curve in gang gezet. Er werd geëxperimenteerd omdat het niet anders kon. Bedrijven denken nu meer dan vroeger in ecoystemen en staan ervoor open om medewerkers te delen. Bedrijven die zich niet openstellen, zullen op termijn niet overleven. Het zijn de mensen die de verandering zullen willen doorvoeren. “Zeker de millennials”, besluit Steukers, “zij denken anders en zij zullen andere generaties motiveren en mee trekken. Be The Change. “

Hoe future-ready ben jij eigenlijk?

Doe zelf de test of surf naar digiskillspassport.be

Meer info over Agoria en Be the Change