Covid-19 en thuiswerk staken stokken in de wielen van de fiets(vergoeding)

Covid-19 zorgde voor minder fietsers met een fietsvergoeding, in vergelijking met vorig jaar (2020) en pre-corona (2019). Dat weet SD Worx uit de loonberekeningen van werknemers in de privésector. De daling situeert zich vooral bij de bedienden, die vaak verplicht moesten thuiswerken. Bij arbeiders is er een lichte stijging. Het gemiddelde bedrag per fietser nam toe. Hieruit leiden we af dat vooral diegenen die verder van het werk wonen, in 2021 naar het werk bleven fietsen.

Minder fietsers maar ze fietsen een langere afstand

De laatste jaren is er een constante stijging van het aantal fietsende werknemers die via hun werkgever genieten van een specifieke fietsvergoeding. Met telkens een piek tijdens de zomermaanden en een daling tijdens de wintermaanden. Fietsen doen we nog altijd het liefst in ideale weersomstandigheden. Onze data betreffen enkel de werknemers die hun woon-werkverplaatsingen (gedeeltelijk) met de fiets afleggen en hiervoor een specifieke fietsvergoeding ontvangen van hun werkgever. Het totale aantal fietsende pendelaars ligt waarschijnlijk nog een stuk hoger.

Het jaar 2020 startte als een sterk ‘fietsjaar’ maar uiteindelijk kwam er een daling, die zich verder zette in 2021.

Veerle Michiels, mobiliteitsexpert van SD Worx: “In 2021 zien we dat één op zeven werknemers (14%) nog een fietsvergoeding krijgt voor de getrapte woon-werkkilometers. Dat is een daling met een derde: pre-corona ging het nog om bijna een kwart (22%). De daling situeert zich bij de bedienden, die door corona vaak verplicht moesten thuiswerken. Bij arbeiders is er zelfs een kleine stijging, waardoor zij in 2021 op gelijk niveau met de bedienden komen.” De specialist ziet nog een trend: “Er zijn meer vrouwen dan mannen die een fietsvergoeding genieten, gemiddeld ontvangen vrouwen echter een lagere fietsvergoeding. Hiervoor zijn verschillende verklaringen mogelijk. Vrouwen zijn bijvoorbeeld sterk vertegenwoordigd in de zorgsector, die een verplichte fietsvergoeding kent. Vaak wonen zij dichterbij het werk en fietsen daardoor kortere afstanden dan de mannen. Het mediaan – bedrag per fietser per jaar steeg van € 73,92 in 2019 naar € 91,20 in 2020. Het daalde echter opnieuw naar € 76,80 (voor de eerste 8 maanden van 2021).

De fietsvergoeding is een mooie stimulans om werknemers op de fiets te krijgen. De winst zit echter vooral in de extra beweging; een plus voor de gezondheid.”

Er is geen wettelijke verplichting voor de werkgever om fietsende werknemers te vergoeden voor hun inspanningen. De fietsvergoeding is een vrijwillige stimulans, tenzij dit sectoraal is afgesproken, zoals in de zorgsector. Vaak wordt de toekenning door de werkgever zelf geregeld, op ondernemingsvlak.

Het aantal werknemers dat deze vrijgestelde fietsvergoeding geniet, kent vanaf 2020 een sterke terugval. Covid-19 en het verplichte thuiswerk hebben stevige stokken in de wielen gestoken. De werkgever mag de fietsvergoeding immers maar toekennen per effectief getrapte woon-werkkilometer. Wanneer deze vergoeding niet meer bedraagt dan 0,24 EUR per effectief getrapte woon-werkkilometer, is deze vergoeding niet onderworpen aan RSZ-bijdragen of belastingen.

Evolutie aantal werknemers met een fietsvergoeding:

Oost-Vlaanderen op kop – Vlaams-Brabant en Brussel sterkste dalers

“Bijna een kwart van de werknemers in Oost-Vlaanderen kan rekenen op een fietsvergoeding per getrapte kilometer. In Brussel zien we een halvering van de werknemers (van 11,8% in 2019 tot 6,7% in 2021), maar de sterkste daling zien we bij werknemers werkzaam in Vlaams-Brabant: van 18,5% tot 8,7%”, bevestigt Veerle Michiels van SD Worx.

Kijken we naar de werkgevers die een fietsvergoeding toekennen, stellen we vast dat het succes ervan in Wallonië kleiner is. Het aandeel werkgevers ligt daar op minder dan 10%. De maatregel is het best ingeburgerd bij de grote bedrijven; het minst gangbaar bij de bedrijven van < 20 werknemers.

Halvering in Brussel

“In Brussel zien we een halvering van de werknemers (van 11,8% in 2019 tot 6,7% in 2021), maar de sterkste daling zien we bij werknemers werkzaam in Vlaams-Brabant: van 18,5% tot 8,7%”, bevestigt Veerle Michiels van SD Worx.

Kijken we naar de werkgevers die een fietsvergoeding toekennen, stellen we vast dat het succes ervan in Wallonië kleiner is. Het aandeel werkgevers ligt daar op minder dan 10%. De maatregel is het best ingeburgerd bij de grote bedrijven; het minst gangbaar bij de bedrijven van < 20 werknemers.

Veerle Michiels, mobiliteitsexpert bij SD Worx besluit: “In een normaal jaar zien we steeds een daling in deze cijfers in aanloop naar de winter. Of dat zich dit jaar op dezelfde manier laat voelen, hangt af van verschillende factoren. Het Belgische weer heeft een invloed, net als de onzekerheidsfactor van COVID-19 dat velen toch nog voorzichtig maakt: als het weer meezit, zullen mensen voor kortere afstanden mogelijk eerder op de fiets springen dan het openbaar vervoer nemen. Ook hoe bedrijven en werknemers de combinatie van thuiswerk en kantoor zullen invullen, zal een rol spelen. Om het volledige plaatje te schetsen, moeten we het najaar nog afwachten.”