Schaf pensioenleeftijd af en ga voor loopbaanjarenmodel

De verkiezingen staan voor de deur en socio-economische thema’s zoals het pensioensysteem zorgen voor heel wat debat. Zo wil Vooruit een volwaardig pensioen op 60 jaar voor wie op 18 jaar begint te werken en vindt Open Vld dat er minstens 500 euro verschil moet zijn tussen het pensioen van wie gewerkt heeft en wie langdurig werkloos is geweest. Partijvoorzitter Tom Ongena benadrukte gisteren dat dit voor Open VLD een breekpunt vormt bij de komende regeringsonderhandelingen. Verzekeraar NN roept op om de wettelijke pensioenleeftijd te vervangen door een systeem op basis van loopbaanjaren waarbij wie langer werkt, recht heeft op een hoger pensioen.

“Uit de nieuwe Financiële Gemoedsrustbarometer van NN blijkt dat een derde van de Belgische bevolking (32%) reeds voorstander is. Bij 65-plussers (44%) en zelfstandigen (45%) gelooft zelfs bijna de helft in het potentieel van het loopbaanjarenmodel”, benadrukt Colin Sanders, Longevity Expert voor NN.

Vervang pensioenleeftijd door loopbaanjaren

Volgens verzekeraar NN is de tijd rijp om het traditionele pensioensysteem overboord te gooien. “Het huidige pensioenmodel is grotendeels achterhaald door bijvoorbeeld nieuwe samenlevingsvormen of loopbanen waarin werknemers meer dan vroeger switchen tussen jobs, statuten, en persoonlijke gebeurtenissen zoals zorgtaken”, stelt Bart Chiau, senior expert bij NN en professor aan de UGent.

“Er is een duidelijke nood aan een pensioenmodel dat rekening houdt met die realiteit en daarnaast de betaalbaarheid, billijkheid en solidariteit kan garanderen. Daarom roept NN in zijn pensioenmemorandum op om de wettelijke pensioenleeftijd te vervangen door een systeem op basis van loopbaanjaren. Wie langer werkt, moet ook recht hebben op een hoger pensioen. Dat is in het huidige systeem niet altijd het geval.”

“Iemand die bijvoorbeeld op zijn 18de is beginnen werken, kan binnen het huidige systeem op 61 jaar op vervoegd pensioen gaan na een loopbaan van 43 jaar. Als die persoon doorwerkt tot de wettelijke pensioenleeftijd, heeft hij 47 jaar gewerkt maar voor die laatste twee jaar bouwt hij geen extra pensioenrechten op. Dat is allesbehalve correct”, vult Colin Sanders, Longevity Expert voor NN aan.

De hantering van loopbaanjaren maakt daarbovenop het langlevenmodel mogelijk: pensioenjaren kunnen tijdens de loopbaan ingeruild worden voor meer tijd en flexibiliteit. “Het loopbaanjarenmodel laat mensen toe om tijdens hun loopbaan pauzes in te lassen voor bijvoorbeeld herbronmomenten, het opnemen van zorgtaken of langdurige opleidingen, die ze later nog kunnen compenseren door langer te werken. Zo maken we positief gebruik van de extra tijd die we hebben door de stijgende levensverwachting om te zetten in meer levenskwaliteit tijdens de loopbaan”, concludeert Colin Sanders.

“We stellen voor om 45 loopbaanjaren in te voeren als minimumnorm voor een volwaardig pensioen, ongeacht op welke leeftijd je start met werken of jouw beroep. 45 jaar voor iedereen. Op die manier hopen we dat mensen minder snel gaan focussen op hun pensioenjaren en ook meer genieten van het hier en nu”, aldus Bart Chiau.

Belg werkt 10 jaar minder dan Nederlander

Uit cijfers van Eurostat uit 2022 blijkt dat de Belg gemiddeld ongeveer 34,5 jaar werkt. Daarmee behoort de Belgische loopbaan tot een van de kortste van heel Europa. Ter vergelijking: Nederland registreert een gemiddelde loopbaanduur van 43,2 jaar, Duitsland van 39,3 jaar, en Frankrijk van 36,6 jaar. Kortom, in België werkt men dus bijna 10 jaar minder dan bij onze Noorderburen.
Als de Belg gemiddeld 34,5 jaar werkt en vervolgens gemiddeld 24 jaar van zijn pensioen geniet, betekent dat dat de inkomsten uit 40% werkjaren de uitgaven moeten dekken voor de overige 60% van ons leven, waaronder de pensioenperiode. “Op die manier zijn jongeren en werkenden de dupe van de stijgende pensioenuitgaven. Zeker met de vergrijzingsgolf die op ons afkomt worden die kosten onrealistisch hoog”, stelt Colin Sanders, Longevity Expert voor NN.

De uitdaging zit vooral aan het einde van de loopbaan, al werd er het voorbije decennium wel wat vooruitgang geboekt. “De werkzaamheidsgraad van de Belgische 55- tot 64-jarigen steeg van 41,7% in 2013 naar 56,6% in 2022. Al is het ook hier belangrijk om die cijfers in perspectief te plaatsen want in Nederland en Duitsland is ongeveer 73% van de personen in die leeftijdsgroep actief”, licht Colin Sanders toe.

1 op 3 Belgen verkiest loopbaanjarenmodel

Onderzoek van NN toont reeds een mentaliteitswijzing aan bij de actieve 50-plussers in België. “De gemiddelde gewenste pensioenleeftijd steeg in de afgelopen 10 jaar met 3 jaar tot 63,8 jaar. Zelfstandigen blijven hierbij koplopers met een gemiddelde gewenste pensioenleeftijd van 66 jaar”, benadrukt Colin Sanders. “Dat toont aan dat de Belg niet per se vasthoudt aan de idee om op 65 jaar absoluut met pensioen te gaan.”

Uit de nieuwe Financiële Gemoedsrustbarometer, een onderzoek waarin verzekeraar NN op halfjaarlijkse basis polst naar de financiële gemoedsrust van de Belg, blijkt dat een derde van de Belgische bevolking (32%) uitgesproken voorstander is om de pensioenleeftijd te vervangen door loopbaanjaren. Anderzijds moet een derde (33%) van de Belgen zich nog een mening vormen en is een derde (35%) tegen. De grootste voorstanders zijn 65-plussers (44%) en zelfstandigen (45%).

Over het onderzoek

Aan de financiële gemoedsrustbarometer hebben 10.606 respondenten deelgenomen. De doelgroep was 18 tot 79-jarige Belgen die via een online panel konden deelnemen aan dit onderzoek. De metingen verliepen in 11 verschillende waves in de periode van maart 2020 tot april 2024.