Pling

Zo klonk ontslag voor Annick Ruyts. Net als 49 collega’s bij de VRT kreeg ze via mail een uitnodiging voor een ontslaggesprek dat daags nadien zou plaatsvinden. Na 33 jaar dienst werd ze ontslagen. En dat kwam aan, want veel meer dan we vermoeden is werk een deel van onze identiteit. Op de CEO summit in de AG-Campus in Brussel kaartte ze in het bijzijn van een 200-tal CEO’s en ondernemers aan hoe werkgevers en HR op een heel onbeholpen manier omgaan met ontslag. Er is nochtans wel degelijk een goede manier om iemand te ontslaan, zegt ze. En dat start met hem of haar te bedanken voor bewezen diensten.

Ontslag kent veel lagen: verlies van inkomen en de onzekerheid die daarmee gepaard gaat; juridisch en administratief papierwerk dat geregeld moet worden, zodat de opgebouwde rechten gerespecteerd kunnen worden en niet in het minst psychologisch want verlies van werk staat gelijk aan verlies van (een deel van je) identiteit. Elke laag verdient aandacht. In haar uiteenzetting op de CEO summit focuste Annick Ruyts hoofdzakelijk op het belang van psychologische veiligheid.

Hoe je als werkgever afscheid neemt van iemand die (jaren) voor jou en met jou gewerkt heeft, kan en mag je – in tegenstelling tot het administratieve en juridische aspect – niet zomaar outsourcen. Op dat moment wordt duidelijk hoe mensgericht je HR beleid is. Of niet. Want ontslag is traumatiserend, het zou zelfs – na het verlies van een naaste – het ergste zijn wat iemand kan overkomen.

29 november 2022, 2 dagen na haar 59ste verjaardag, werd Annick Ruyts na 33 jaar dienst ontslagen. Zoals voor heel veel mensen, was dat een verrassing. Dat ontslag voor zoveel mensen als donderslag bij heldere hemel komt, heeft te maken met het feit dat ontslag in 80% van de gevallen niet om de persoon zelf gaat (of wat hij/zij fout gedaan heeft) maar veroorzaakt wordt door externe factoren: reorganisatie, transformatie of andere economische redenen.

De manier waarop ze ontslagen werd, heeft meer pijn gedaan dan het ontslag op zich, vertelde Annick Ruyts tijdens haar uiteenzetting op de CEO-summit. Ook uit de vele gesprekken die ze ondertussen had met mensen die ook ontslagen werden, blijkt dat de manier waarop de werkgever omgaat met ontslag bepalend – zelfs doorslaggevend – is voor de verwerking van de emoties die ermee gepaard gaan.

Ze geeft 5 tips voor een meer menselijk ontslag:

1. Belang van communicatie:
   Onzekerheid is een van de ergste emoties bij (nakend) ontslag. Daarom is het cruciaal om zeer duidelijk te zijn over wanneer de betrokken medewerkers geïnformeerd zullen worden, door wie dat zal gebeuren en hoe ze die persoon rechtstreeks kunnen bereiken.
2. Belang van autonomie:
   Ook bij ontslag blijft autonomie een basisbehoefte. Je kan daaraan tegemoet komen door de medewerker die ontslagen wordt zelf te laten kiezen hoe hij of zij afscheid wil nemen van de collega’s.
3. Voorzie meerdere exitgesprekken:
   Op het moment dat meegedeeld wordt dat iemand ontslagen wordt, dringt ander nieuws niet meer door. Het heeft geen enkele zin om op dat moment verdere administratieve of juridische informatie mee te delen. Annick Ruyts pleit voor 3 gesprekken waarbij in het eerste gesprek het nieuws kort meegedeeld wordt, in het tweede gesprek ruimte is voor emotie en in het derde gesprek afspraken gemaakt worden.
4. Bedank voor bewezen diensten:
   Iedere medewerker heeft tot het moment van ontslag bijgedragen aan de organisatie en waarde toegevoegd. Het getuigt van respectvol werkgeverschap om hem of haar daarvoor te erkennen en te bedanken.
5. Vergeet de blijvers niet:
   Even belangrijk als de nazorg voor de medewerker die ontslagen werd, is de nazorg voor collega’s die niet ontslagen werden.
   

Annick Ruyts heeft naar aanleiding van haar ervaring ook een boek geschreven ‘Bedank voor bewezen diensten’. Daarin brengt ze het rouwproces in kaart dat gepaard gaat met verlies van werk en geeft ze antwoord op de vraag waarom mensen zo ontzettend lijden onder ontslag, ook al worden ze uitbetaald en lopen veel andere zaken wel goed in hun leven.

Met haar boek wil ze een stem geven aan mensen die ook met ontslag te maken kregen, wil ze inzicht bieden aan ex-collega’s, familie en vrienden in wat er omgaat in het hoofd van iemand die ontslagen wordt en gaat ze samen met lotgenoten en experten op zoek naar een manier om ontslag menselijker te maken.

Met dank aan Paul Van Den Bosch – CEO Summit

We namen ook een podcast op met Annick Ruyts en Ann Winten. Deze kan je hieronder bekijken of beluisteren.