Het is makkelijk om de complexe realiteit in vakken weg te zetten, maar de waarheid zit daartussen.

Als kind schreef ze speeches voor denkbeeldige Oscar-overwinningen en dook ze samen met haar vader in de politieke en maatschappelijke actualiteit tijdens de uitzending van ‘De zevende dag’. Nu zit Lisbeth Imbo aan de andere kant van het scherm, samen met Lieven Verstraeten.

Wat kan HR leren van een journalist?

“Het was niet mijn ultieme droom om journalist te worden, maar het past wel perfect bij me”, schetst Lisbeth Imbo enthousiast haar parcours. “Ik wilde iets met cultuur doen. Mijn eerste mentor, mijn leerkracht Nederlands-Engels, bracht me ertoe om Germaanse te studeren in plaats van rechten. Daarna heb ik journalistiek gestudeerd en zoveel mogelijk stages mee gepikt. Solliciteren heb ik nooit gedaan. In 1999 slaagde ik voor het journalistenexamen van de VRT en in januari 2020 was ik daar al vast aan de slag. Toen Gilles De Coster vertrok bij ‘De ochtend’, was het tijd voor een nieuwe uitdaging en die diende zich aan via een nieuwe mentor, Paul Daenen, en zo kwam ik terecht bij De Morgen.”

Ondertussen ben je opnieuw aan de slag bij de VRT, nu als freelancer. Een bewuste keuze?

Lisbeth Imbo “Bij VRT was er al een beweging ingezet om meer met freelancers te werken en bovendien wilde ik de vrijheid om verschillende media te combineren. Iedereen zou eens freelancer moeten zijn gedurende 2 jaar om te beseffen hoe stabiel de context van ‘vast in dienst’ is. Bedrijven moeten ook goed voor hun freelancers zorgen…”

Wat is de rol van journalistiek?

LI “Er zijn grofweg twee soorten journalisten: journalisten die de wereld willen verbeteren en journalisten die de wereld willen begrijpen. Ik stel me in die tweede groep, hoewel ik me liever niet in een hokje laat duwen. Als je de wereld wil begrijpen, moet je ook radicale, controversiële stemmen aan bod laten komen, niet enkel wie ‘past’ binnen je wereldbeeld. Zeker als openbare omroep heb je de opdracht om alle stemmen uit het openbaar leven te capteren en daarin zitten nu eenmaal ook polariserende stemmen. Bovendien blijkt uit alle peilingen dat mensen steeds meer neigen naar uithoeken en dat kan je niet negeren. Dat betekent niet dat we moeten verzanden in pro-contra-debatten. Dat is misschien toffe televisie, maar op het einde blijven beide gasten in hun hoek zitten, overtuigd van hun eigen grote gelijk.”

Misschien kunnen mensen wel van elkaar leren op die manier. Al ligt de Vlaming niet wakker van levenslang leren. Worstelen ook journalisten met leerbereidheid? Kunnen zij mensen aan het leren krijgen?

LI “Journalisten kunnen mensen inzichten geven en interesse opwekken, zelfs inspireren over thema’s die misschien niets met hun huidige job te maken hebben. We zijn zelf wel een voorbeeld van levenslang leren. Als je de actualiteit niet volgt, kan je je job niet doen. Je kan Paul Stoffels, de nummer twee van Johnson & Johnson, niet interviewen zonder je in te werken in het COVID-19-virus. Willen bijleren heeft vooral met een mentaliteit te maken, niet met leeftijd. En als freelancer is die noodzaak om je continu te ontwikkelen nog belangrijker. Als je niet mee bent…”

Wat betekent levenslang leren voor jou?

LI “Als journalist stap je in een traject van levenslang leren vanaf dag 1. Misschien zit daar wel een opdracht voor bedrijven om hun medewerkers vanaf de start uit te dagen om te leren. Als je mensen jarenlang met rust laat en dan plots met een digitale transformatie komt aanzetten waarin ze zich moeten heruitvinden, is de sprong misschien te groot. Termen zoals ‘levenslang leren’ of ‘bijscholing’ zijn niet goed gekozen. Het gaat over geïnspireerd en geprikkeld worden. Je kan mensen ook op toffe manieren aan het leren brengen. Voer ook niet altijd dezelfde sprekers en experts op. Je kan ook bijleren van iemand die niet in de sector zit. Door achteraf de koppeling te maken naar de eigen sector, daag je mensen uit om dat ook zelf toe te passen.”

Sebastian Bailey introduceert in zijn boek ‘Mind Gym’ het belang van learnatics: extreem nieuwsgierige, volhardende en creatieve professionals. Ben je een learnatic?

LI “Ik ben extreem nieuwsgierig en stel altijd de tegenvraag: is dat wel zo en hoe komt dat dan? Door dat te doen, krijg ik meer antwoorden dan vroeger. Argumenten van de tegenpartij kunnen aanzetten tot nadenken, beide kanten bieden valabele inhoud. Ik kan en wil me niet zwart-wit uitspreken. Het is makkelijk om de complexe realiteit in vakken weg te zetten, maar de waarheid zit daartussen. De wereld is boeiend, maar mensen kunnen die complexiteit niet altijd aan. Als je wil leren, kan je best met verschillende lenzen naar de wereld kijken, in elke hoek zit een waarheid.”

Wat is het laatste wat jij geleerd hebt?

LI “Ik ben me momenteel aan het inwerken in het coronavirus, maar dan heel breed, over de impact op onze samenleving en economie, en de grote vragen die daarmee gepaard gaan: wie gaan we (eerst) helpen? Waar gaan we (niet) op inzetten? Ik lees me in, volg experts die daar een voldoende representatieve stem in hebben, altijd vanuit de verschillende invalshoeken. Ik heb een divers netwerk van mensen waar ik terecht kan om die invalshoeken te verkennen. Daarom is je netwerk best heterogeen en niet beperkt tot mensen met wie je een goede klik hebt.
Het was nog nooit zo makkelijk om met mensen in gesprek te gaan. Dat geldt zowel als journalist, als professional en als student. Als je architectuur wil studeren, bel naar een architect in plaats van alleen naar een infodag te gaan. Ik heb geen rechten gestudeerd omdat ik een eenzijdig beeld had van die richting op de infodag. Een warm pleidooi aan onderwijs om hun infomomenten anders aan te pakken… Netwerken heeft te maken met connectie maken met mensen, mensen die ons een ander beeld op onze vaak heel eenzijdige realiteit geven.”

Doorgedreven kennis over een specifiek onderwerp kan je ook blind maken voor andere inzichten of kan ertoe leiden dat je vastgeroest geraakt. En wat als je te emotioneel betrokken bent?

LI “Er is een wezenlijk verschil tussen journalisten en opiniemakers. Als journalist moet je objectief zijn, maar je kan jezelf niet uitwissen. Mijn persoonlijkheid, het feit dat ik een ‘witte’ vrouw ben, maakt dat sommige dingen voor mij evident zijn en voor anderen minder evident. Het is niet alleen onmogelijk om jezelf uit te wissen, het zou ook jammer zijn om jezelf weg te cijferen, maar het resultaat van je interview mag niet samenvallen met je persoonlijke mening.”

In ‘Range – Why Generalists Triumph in a Specialized World’ stelt Dave Epstein dat generalisten vandaag aan zet zijn. Klopt?

LI “Online-artikels kunnen (bijna) door computers geschreven worden, feitenstukken kunnen bijna helemaal geautomatiseerd worden. Net zoals Google Translate beter wordt, zie je ook hier snelle evoluties. Ik was altijd al een generalist, mijn interesses zijn heel uiteenlopend en bijgevolg weet ik iets van alles, maar van niets alles. Ik kan jaloers zijn op journalisten die echt beslagen zijn in één expertisedomein. Misschien ben ik makkelijker inwisselbaar, maar als generalist ben ik erg wendbaar en kom ik sneller op mijn pootjes terecht.”

Je geeft ook media- en spreektrainingen. Kan iedereen met impact leren spreken? En hoe belangrijk is die vaardigheid?

LI “Je moet vooral loslaten hoe een ideale spreker moet zijn. Je kan mensen wel tools geven, maar sommigen hebben er nu eenmaal meer talent voor dan anderen. Mijn ultieme tip: vertel het gewoon, schrijf dat uit en dat is de basis van je verhaal. Lees niet af, maar gebruik trefwoorden en vertrouw op je expertise. Gebruik vragen om je publiek mee te krijgen. En start met een persoonlijk verhaal of een vraag aan de zaal. Van een boerenpaard maak je geen renpaard, maar je kan het wel leren lopen.
Professionals die kunnen spreken met impact hebben minstens één streepje voor. Kunnen spreken wint aan belang, want het is als mens dat je het verschil maakt. Hoe je overkomt en interageert is cruciaal, ook en vooral als het minder goed gaat.”

Key Learnings

• Iedereen zou eens freelancer moeten zijn, bijvoorbeeld gedurende 2 jaar.
• Er zijn twee soorten journalisten: journalisten die de wereld willen verbeteren en journalisten die de wereld willen begrijpen.
• Als je mensen jarenlang met rust laat en dan plots met een digitale transformatie komt aanzetten waarin ze zich moeten heruitvinden, is de sprong misschien te groot.
• Stel altijd de tegenvraag: is dat wel zo en hoe komt dat dan? Door dat te doen, krijg je meer antwoorden. Ga altijd op zoek naar de tegenargumenten.
• Als je wil leren, kan je best met verschillende lenzen naar de wereld kijken, in elke hoek zit een waarheid.
• Je netwerk is best heterogeen en niet beperkt tot mensen met wie je een goede klik hebt.

Bekijk ook de podcast met Lisbeth Imbo