Een op de twee Vlamingen heeft het voorbije jaar geen opleiding gevolgd en vindt dat ook helemaal niet nodig. Dat blijkt uit het Monitoringrapport 2024. Daarin brengen Steunpunt Werk en het Departement Werk en Sociale Economie de individuele opleidingsdeelname en de opleidingsinspanningen van werkgevers in Vlaanderen in kaart. Europa beveelt een opleidingsdeelname van 60% aan voor de volwassen bevolking. Geen enkel Europees land haalt dat doel, maar Zweden (58,8 %), Estland (52,3 %), Denemarken (49,1 %) en Nederland (45,4 %) komen in de buurt. Met 22,4 % haalt Vlaanderen zelfs het Europese gemiddelde (25,1 %) niet. Hoe krijgen we mensen een leven lang aan het leren? We vragen het aan Sarah Vansteenkiste, directeur Steunpunt Werk en co-auteur van het Monitoringsrapport 2024.
Levenslang Leren. Het is een hefboom om onze welvaartsstaat te behouden, om knelpuntberoepen weg te werken, om een loopbaan lang inzetbaar te blijven en om mensen zonder diploma alsnog op de werkvloer te laten integreren. In een snel veranderende samenleving die kennis als belangrijkste grondstof heeft, is het noodzakelijk dat iedereen daartoe gelijke kansen krijgt. Het thema staat alvast hoog op de beleidsagenda in Europa en in Vlaanderen. En het feit dat de beleidsdomeinen Onderwijs en Werk in handen van een en dezelfde minister zijn (Zuhal Demir) stemt hoopvol. Ook werkgevers zijn overtuigd: 95% van de bedrijven met meer dan tien medewerkers erkent dat hun personeel in de toekomst andere competenties zal nodig hebben en dat ze daar als werkgever de nodige opleiding voor zullen moeten voorzien. En ze voegen de daad bij het woord, hoewel we vaststellen dat er toch een aanzienlijk verschil is al naargelang de grootte van de organisatie.
Nu de medewerkers zelf nog. Zij liggen er blijkbaar nog niet allemaal in dezelfde mate wakker van. Bijna een op de twee Vlamingen heeft de voorbije twaalf maanden geen enkele opleiding gevolgd en wenst dat ook niet te doen. Een overgrote meerderheid van die groep (82,8 %) zegt daar bovendien geen nood toe te hebben omdat – volgens hen – hun huidige competenties volstaan om hun loopbaan uit te doen. 85,7% van wie wel deelnam aan opleidingen, ziet daar alvast de duidelijke voordelen van in voor hun job prestaties en/of persoonlijk leven. Dit wijst op de waarde van levenslang leren, zowel voor persoonlijke als professionele ontwikkeling.
Werk aan de winkel
“Levenslang leren was een beleidsprioriteit in de vorige Vlaamse Regering en krijgt ook in het huidige Vlaams Regeerakkoord 2024-2029 ruime aandacht. Met de derde editie van ons Monitoringsrapport willen we daar in samenwerking met het Departement Werk en Sociale Economie toe bijdragen door een gedetailleerd beeld te schetsen van de individuele opleidingsdeelname en de opleidingsinspanningen in Vlaanderen. Op basis van gegevens uit de Enquête naar Arbeidskrachten, de Adult Education Survey en de European Company Survey analyseerden we zowel de deelname van individuen als hun motivatie en drempels bij het volgen van opleidingen. Daarnaast hebben we ook de opleidingsinitiatieven van werkgevers geanalyseerd, met specifieke aandacht voor competentie mismatches en veranderingen in competentienoden. En daaruit blijkt dat er nog werk aan de winkel is. Het is cruciaal om in te spelen op opleidingsbehoeften, vooral bij kortgeschoolden en 55-plussers. Het zijn vooral de kwetsbare groepen die we moeilijk mee krijgen in het narratief van levenslang leren, zeker de kortgeschoolden verdienen onze aandacht, want daar zien we amper evolutie en uit het rapport blijkt bovendien dat zij ook minder makkelijk toegang hebben tot informatie over opleidingen.”
Mattheuseffect
Wie het al goed heeft of succesvol is, profiteert verhoudingsgewijs meer van allerlei regelingen dan minderbedeelden. We zien dat effect in gezondheidszorg, onderwijs, kinderopvang en ook in de context van levenslang leren manifesteert het Mattheuseffect zich sterk. Waar in 2023 bijna vier op de tien hooggeschoolden een opleiding volgden, was dat bij kortgeschoolden slechts een op de tien. Wie het meeste nood heeft aan en het meest gebaat is bij opleiding, maakt er het minst gebruik van en krijgt er ook de minste informatie over.
De kloof toont zich ook tussen 25- tot 34-jarigen en 55-plussers en tussen werkenden en niet-beroepsactieven. Jonge werknemers maken dubbel zo veel gebruik van opleidingen dan oudere werknemers, werkenden zelfs drie keer meer dan niet-beroepsactieven. Ook vrouwen volgen meer opleidingen dan mannen, volgens Vansteenkiste mogelijk mede een gevolg van de hogere scholing van vrouwen.
Nood aan leren concreter en zichtbaarder maken
Steunpunt Werk heeft in juni 2024 een dwarsstudie gepubliceerd van 27 strategische competentieprognoses die uitgevoerd werden in 7 arbeidsmarktsectoren en hoe die 7 sectoren en de beroepen die ertoe behoren, onderhevig zijn aan 4 grote arbeidsmarkttrends (digitalisering, de groene transitie, verschuivingen qua arbeidsorganisatie en de toenemende vervangingsvraag van 55-plussers).
Sarah Vansteenkiste:
“Aanvullend op deze studie hebben we sinds 2023 de uitgebreide opdracht gekregen van de Vlaamse overheid om macro-economische competentieprognoses te ontwikkelen voor Vlaanderen. Hiermee willen we in kaart brengen hoe de aanwervingsbehoefte in sectoren en beroepen kan evolueren, welk aanbod van mensen en vaardigheden er instroomt en waar mismatches kunnen opduiken. Met die competentieprognoses willen we ook mensen inzicht geven hoe zij zich verhouden tot de wijzigende arbeidsmarkt, waar eventuele mismatches kunnen ontstaan en waarom opleidingen ook voor hen persoonlijk wel degelijk belangrijk zijn. We moeten niet alleen de meerwaarde van leren maar ook de nood daartoe voldoende concreet en zichtbaar maken. Op termijn kunnen die competentieprognoses ook dienen om het opleidingsbeleid in Vlaanderen efficiënter en effectiever te organiseren.”
Competentie check-ups
“Het is belangrijk dat we mensen helpen begeleiden om hun loopbaan proactief in handen te nemen. Net zoals we doorgaans pas naar de dokter gaan als we ziek zijn, volgen we pas een opleiding als zich daar een acute noodzaak toe stelt. In het kader van duurzame tewerkstelling voor iedereen werd nochtans een akkoord gesloten (2020) tussen de Vlaamse Regering en de sociale partners om te voorzien in competentie check-ups die ik uitdacht als hulpmiddel om op geregelde tijdstippen de kennis en vaardigheden in kaart te brengen en af te toetsen aan de vereisten op de arbeidsmarkt en de samenleving. Op basis van beschikbare data zouden we vanuit Vlaanderen risicogroepen kunnen definiëren en daar gericht op inzetten, naar analogie met de tweejaarlijkse uitnodiging die 50 plussers krijgen voor een gratis darmkankertest. Dergelijk proactief beleid kan je ook als werkgever initiëren.”
Drempels wegnemen
“De grootste drempel is dat de opleidingsnood niet ervaren wordt. Mensen verplichten om opleidingen te volgen, is volgens mij niet de beste oplossing. We doen er beter aan om mensen inzichtelijk te maken waarom opleidingen relevant zijn. Moeten werkt niet, sensibiliseren wel. Het beleid werkt nog te veel aanbodgestuurd, in de veronderstelling dat mensen hun weg wel zullen zoeken én vinden. De realiteit is dat het aanbod allesbehalve helder is en zeker niet voor wie er het meeste nood aan heeft. Hoe kunnen we het mensen zo makkelijk mogelijk maken en zoveel mogelijk drempels wegnemen? Dàt is de uitdaging. Misschien kunnen we daarbij wat meer out of the box denken en alvast ook al sterker de krachten laten bundelen tussen publieke spelers, hoger onderwijs, werkgeversfederaties en private spelers.”
Over Steunpunt Werk
Steunpunt Werk is een draaischijf voor het verspreiden van arbeidsmarktinformatie en heeft een ruim aanbod aan cijfers, onderzoek, publicaties en interactieve dashboards waar je als HR professional mee aan de slag kan om jouw HR beleid mee vorm te geven.
Home – Steunpunt Werk
Meer lezen
Monitoringrapport
Dit monitoringrapport biedt waardevolle inzichten om van Vlaanderen een lerende samenleving te maken
Monitoringsrapport 2024: Individuele opleidingsdeelname en de opleidingsinspanningen van werkgevers in Vlaanderen – Steunpunt Werk
Arbeidsmarktcongres
Op maandag 9 december 2024 organiseerden het Departement Werk en Sociale Economie en het Steunpunt Werk het Vlaams arbeidsmarktcongres. Deze editie stond in het teken van de Vlaamse arbeidsmarkt in de nieuwe bestuursperiode, met actuele cijfers, projecties, onderzoek, beleidsreflectie en debat. Raadpleeg hier alle verslagen
Vlaams arbeidsmarktcongres 2024 | Vlaanderen.be
Geïntegreerde arbeidsmarktprojecties
Het uitbouwen van een geïntegreerd arbeidsmarktprojectiemodel kan helpen om de grotere trends en veranderingen langs de vraag- en aanbodzijde op de toekomstige arbeidsmarkt te duiden. Uit de confrontatie van de verwachte veranderingen langs vraag- en aanbodzijde is het de bedoeling om op termijn ook potentiële mismatches te helpen afleiden, zodat hierop beter kan worden geanticipeerd.
Geïntegreerde arbeidsmarktprojecties – Steunpunt Werk
Beroepenprojecties
De beroepenprojecties bieden zicht op de vraagzijde van de arbeidsmarkt door inschattingen te maken van hoe de toekomstige aanwervingsbehoefte naar de verschillende beroepen in Vlaanderen de komende jaren kan evolueren.
Beroepenprojecties – Steunpunt Werk
Naar een leer- en loopbaan offensief
Als groep van arbeidsmarktexperten maakten Sarah Vansteenkiste, Ans De Vos, Ludo Struyven, Ive Marx, Stijn Baert, Wim Van der Beken en An De Coen een advies op voor de relance van de Vlaamse arbeidsmarkt. De vraag die in het rapport centraal staat, is hoe een leer- en loopbaanoffensief kan helpen om wat mensen kennen en kunnen beter te laten aansluiten op wat werkgevers zoeken.
Naar een leer- en loopbaanoffensief. Tweede advies arbeidsmarktexperten – Steunpunt Werk
Verzameling aan inzichten over levenslang leren
Deze verzameling aan inzichten over levenslang leren is een collectie van rapporten, onderzoeken, beleidsteksten en experimenten over levenslang leren. Het kan als een toegangspoort tot kennis over levenslang leren dienen voor actoren in het LLL-landschap en geïnteresseerden.
Verzameling_aan_inzichten_over_levenslang_leren_ddzaoh.pdf
Schrijf je in op de wekelijkse HR-nieuwsbrief
Jouw verhaal lanceren bij #ZigZagHR?
Bespreek met ons de opties om jouw branded content op onze site te zetten.
