Zeven op de tien ondernemingen heeft coronacrisis goed doorstaan

Om de drie jaar voert de SERV/Stichting Innovatie & Arbeid een Ondernemingsenquête uit bij een representatieve steekproef van ruim duizend ondernemingen en organisaties uit Vlaanderen en Nederlandstalig Brussel. De resultaten geven een unieke inkijk in hoe ondernemingen hun competentiebeleid uitbouwen maar ook hoe ze omgaan met digitalisering, de flexibele inzet van personeel en wat de gevolgen zijn van de coronacrisis. In het rapport dat nu gepubliceerd wordt, ligt de focus op de impact van de coronacrisis op de bedrijfsstrategie.

De meeste ondernemingen (67%) in Vlaanderen hebben de coronacrisis goed doorstaan. Hoe goed een onderneming de coronacrisis heeft getrotseerd, hangt vooral samen met de grootte (hoe groter, hoe meer kans), in welke sector zij actief is en of ze een toename van de vraag heeft gekend. Dat blijkt uit de driejaarlijkse ondernemingsenquête van de SERV/Stichting Innovatie & Arbeid bij ondernemingen en organisaties verspreid over de sectoren industrie, diensten, bouw en overheid, onderwijs en social profit. Er werd gevraagd welke gevolgen van de crisis een impact hadden op de bedrijfsvoering, welke maatregelen werden genomen om de crisis de baas te blijven en hoe zij de crisis hebben ervaren.

Hans Maertens, voorzitter SERV: “Corona heeft een grote impact gehad op het sociale en economische leven. Vooral de dienstensector en de kleine ondernemingen hadden het zwaar te verduren. Het onderzoek van de SERV/Stichting Innovatie & Arbeid toont dat een grote groep ondernemingen de crisis relatief goed hebben doorstaan maar dat heeft hen wel veel inspanningen gekost. Ondernemingen hadden ook veel elementen zelf niet in handen en moesten roeien met de riemen die ze hadden. De oorlog in Oekraïne daagt hen nu jammer genoeg opnieuw uit.”

Grotere impact op kleinere ondernemingen

Hoe groter een onderneming is, hoe meer kans ze had de coronacrisis ongeschonden door te komen. Meer dan 85% van de bevraagde grote ondernemingen (200 werknemers of meer) geeft aan de crisis goed te hebben doorstaan tegenover nog geen 65% van de kleine ondernemingen (tot 9 werknemers). Opgedeeld per sector brengen vooral de industrie en de quartaire sector het er goed vanaf.

De coronacrisis lijkt de ondernemingen die daarvoor al in moeilijkheden zaten, extra te hebben getroffen. Van de ondernemingen die de laatste 3 tot 5 jaar een sterke vermindering in de activiteiten kenden, geeft 45% aan de coronacrisis niet goed te hebben doorstaan tegenover 1% van de ondernemingen die in die periode een sterke groei kenden. Ondernemingen die het tijdens corona hard te verduren hadden, zijn ook pessimistischer over de toekomst. Een kwart (25%) van hen verwacht een sterke of beperkte vermindering van de activiteiten. De groep die de crisis wel goed heeft doorstaan is opvallend optimistischer: daarvan denkt amper één op de tien (11%) dat de activiteiten zullen afnemen.

Gevolgen voor de ondernemingen

De coronacrisis had een grote impact op de ondernemingen. Verplichte sluiting (31%), afname van de vraag (29%) en leveringsproblemen (27%) zijn de drie belangrijkste gevolgen van de crisis. Vooral grote ondernemingen werden geplaagd door personeel dat niet kon of mocht komen werken. De quartaire sector, waaronder de cultuursector, had voornamelijk te lijden onder een verbod van de activiteiten.

De helft (54%) van de ondernemingen die de crisis goed hebben doorstaan, zagen de vraag naar hun producten of diensten toenemen. 72% van de organisaties die te lijden hadden onder de crisis werden geconfronteerd met een belangrijke afname van de vraag. Vooral kleine organisaties en de dienstensector kenden een vraagafname. In de industriële sector nam de vraag meestal toe. Daarnaast speelden ook moeilijkheden met betalingen door klanten een rol, net als moeilijkheden in overleg en afstemming met externen en internen.

Maatregelen geen maat voor niks

Het soort gevolgen waarmee ondernemingen werd geconfronteerd, bijvoorbeeld een toename ofwel net een afname van de vraag, bepaalde welke maatregelen zij namen. Heel wat ondernemingen pasten hun werkorganisatie aan (55%) en zetten (verder) in op de digitalisering van hun werkprocessen (44%). 43% paste het takenpakket van de werknemers aan en een even grote groep vroeg een premie aan om de omzetverliezen te compenseren (96% van hen ontving die premie). Als vijfde meest genomen maatregel werd de communicatie- en marketingstrategie aangepast (41%).

Een magische oplossing was er niet. Nieuwe producten op de markt brengen, wat niet voor elk type product of dienst kan, is de enige maatregel die ondernemingen een grotere kans gaf om de crisis goed te doorstaan. Toch betekent dit niet dat de andere maatregelen niet nodig of effectief waren. Zij waren waarschijnlijk nodig om de onderneming voor erger te behoeden.