Begin januari 2024 kondigde Federgon, de federatie van HR-dienstverleners, aan om in samenwerking met VDAB werknemers na hun ontslag te begeleiden via een transitietraject. Dit traject houdt in dat werknemers die hun job verliezen tijdens hun opzegtermijn al aan de slag kunnen bij een nieuwe werkgever, met behoud van hun loonpakket. Na afloop gaat de werknemer vast in dienst op zijn nieuwe job. Als netwerk voor werk pleit Federgon al langer om meer in te zetten op directe transities tussen jobs om zo te vermijden dat kostbare tijd verloren gaat. Via de transitietrajecten kan er sneller geschakeld worden om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt te matchen én maken we werk van een arbeidsmarktmodel waarbij we niet wachten op ontslag maar erop anticiperen, stelt Ann Cattelain, CEO van Federgon.
Perfect klimaat voor nieuwe visie op loopbanen
Onze arbeidsmarkt bevindt zich vandaag in een woelige tijd. Aan de ene kant krijgt onze economie rake klappen – verschillende bedrijven kondigen herstructureringen of zelfs faillissement aan. Daartegenover staat dat er nog steeds een enorme arbeidsmarktkrapte heerst: ondernemers zijn wanhopig op zoek naar het juiste talent. De individuele werknemer staat sterk in zijn of haar schoenen. Deze economische samenloop van omstandigheden creëert het perfecte klimaat om een nieuwe visie op loopbanen te cultiveren: het is hoog tijd om onze aandacht volledig op loopbanen te leggen en werk-naar-werk-transities zo veel mogelijk aan te moedigen.
Zombiebedrijven en versteende loopbanen
Arbeidsmarktexpert Jan Denys sprak al eerder uit dat we full employment naderen. Vanuit die optiek moeten we volgens hem evolueren naar een samenleving zonder ontslag. Hij heeft overschot van gelijk. We moeten werknemers aanmoedigen om zich bewust te zijn van hun positie op de arbeidsmarkt en de mogelijkheden die ze daardoor hebben. De cijfers tonen evenwel aan dat de meerderheid als het ware ‘versteend’ blijft zitten in hun loopbaan – ondanks de krapte en ondanks het diepgenestelde idee dat onze jongste generaties op de arbeidsmarkt jobhoppers zouden zijn. Econoom Ive Marx ziet daar onder andere ook de sterke bescherming tegen een ontslag in. Veel mensen die elders productiever zouden kunnen zijn, blijven te lang zitten in – zoals hij het noemt – zombiebedrijven: bedrijven die jaar na jaar slechte cijfers voorleggen, maar niet overgaan tot herstructurering omdat de kost van ontslag te groot is. Bijgevolg blijven werknemers zitten in een onproductieve job totdat het te laat is.
Proeven van een andere werkvloer tijdens de opzegperiode
Het kan ook anders. Vanaf 2024 is het mogelijk om te proeven van een andere werkvloer tijdens de opzegperiode. Hiermee vermijden we dat mensen die ontslagen zijn en een opzegperiode moeten uitlopen, moeten wachten tot ze definitief in de werkloosheid terechtkomen vooraleer ze stappen kunnen zetten. De opzegperiode evolueert hierdoor naar een periode die kan dienen om nieuwe horizonten te verkennen en nieuwe rollen uit te proberen zonder ook maar één dag in werkloosheid te belanden. Maar ook hier: pas na ontslag.
Transities in loopbanen aanmoedigen en ondersteunen
Waarom zouden we blijven wachten tot het verdict van een (collectief) ontslag is gevallen? Alle stakeholders hebben er baat bij om een cultuur te creëren die transities aanmoedigt en ondersteunt. Een werknemer die zich sterk voelt om op de arbeidsmarkt naar nieuwe opportuniteiten te zoeken, heeft ook veel meer kans om op een plek terecht te komen die het beste bij hem of haar past, en een werknemer die op zijn plek zit, is ook een productievere werknemer.
Anticiperen op ontslag
Onze arbeidsmarkt heeft nood aan instrumenten waarbij geanticipeerd wordt op ontslag en die mensen de nodige ondersteuning bieden om hun zoektocht op de arbeidsmarkt aan te gaan. Daarom ijveren we voor transitietrajecten. Concreet willen we dat mensen – zonder hun huidige contract te verliezen – enkele weken kunnen proefdraaien op een andere werkvloer, met de nodige begeleiding. Zo kunnen ze proeven van een nieuwe functie en vervolgens, vanuit een veilige positie, een gefundeerde beslissing maken over hun carrière.
Geen kostbare tijd en competenties verloren laten gaan
Transitietrajecten laten opstarten vooraleer er sprake is van een ontslag, biedt de werknemer kansen om te kijken naar nieuwe opportuniteiten vooraleer harde beslissingen genomen moeten worden. Door mensen tijdens hun loopbaan gepaste professionele begeleiding aan te bieden, verhoogt hun draagkracht en kunnen ze hun professionele loopbaan veel beter afstemmen op hun interesses, wensen en noden. Ze vermijden de onzekerheid die met een (collectief) ontslag gepaard gaat en ze worden professioneel begeleid naar duurzame tewerkstelling, wanneer dat aan de orde is. Met directe transities tussen jobs laten we niet langer kostbare tijd en competenties verloren gaan.
Meer openheid naar herstructurering
Voor werkgevers creëren we op die manier een klimaat dat meer openheid toont naar herstructurering. Een bedrijf dat structureel in problemen verkeert en dreigt te eindigen in faillissement kan sneller het gesprek aangaan met zijn werknemers over herstructurering. Waarom vijf jaar of langer wachten om vervolgens werknemers te moeten ontslaan wanneer je geen andere keuze meer rest, als je morgen met de werknemers die daar interesse in hebben begeleidingstrajecten kan aanvatten en over de loop van een jaar kan toeleiden naar een nieuwe duurzame tewerkstelling. Met de werknemers die geen interesse hebben in transitietrajecten kan je een grondig herstructureringsdebat voeren en de rendabiliteit van de onderneming redden.
Van jobzekerheid naar loopbaanzekerheid
Met een sterk model dat werk-naar-werk-transities ondersteunt, vervangen we jobzekerheid door loopbaanzekerheid en zetten we in op preventie in plaats van remediëring. Zo maken we werk van een arbeidsmarktmodel waarbij geanticipeerd wordt op ontslag en proactief gezocht wordt naar kansen. Zo zorgen we voor een arbeidsmarkt waar iedereen kansen kan grijpen. Zowel ontslag als het statuut van de werkloosheid zullen op termijn volledig achterhaald zijn. Werk-naar-werk transities zijn een absolute win voor alle partijen: voor werknemers om hun plek op de arbeidsmarkt te vinden, voor werkgevers die met meer openheid naar herstructureringen kunnen kijken, voor de staatskas die minder werkloosheidsuitkeringen moet uitbetalen en voor de economie, want elk talent op de beste plek krijgen is dé manier om onze economie te laten groeien.