Zweden: waar minder meer is en vertragen versnelt

Is het land van fika en lagom ook een model voor de flexibilisering van werk? Dieter De Ryck, Senior Director Marketing & Promotions bij Lidl België & Luxemburg en Hélène van der Linden, Senior consultant internal communication bij Lidl Belgium & Luxemburg, werkten 2 jaar in Stockholm voor Lidl Zweden. Ze blikken terug op hun ervaring.

Zweden is vooruitstrevend op het gebied van efficiënt werken en werk-privébalans. De levenskwaliteit is er hoog, zeker in Stockholm, waar Dieter en Hélène woonden en werkten. Bovendien is de loonkloof tussen mannen en vrouwen er nagenoeg gedicht. Zweden werken minder (hard), ze nemen meer pauze en overuren maken is er – in tegenstelling tot in België – geen garantie voor promotie. Wel integendeel, want het gezin en vrije tijd primeren. Hebben de Zweden – en bij uitbreiding alle Scandinaviërs – de perfecte balans gevonden tussen werk en privé?

Het gezin primeert

“In Zweden volgt het schema van het werk het schema van de school”, vertelt Hélène. “Het onderwijssysteem is er anders dan in België. Zo starten kleuters de eerste weken met een paar uur per dag in de klas. Werkgevers houden rekening daarmee. Daarnaast is de regeling voor ouderschapsverlof royaal, waardoor ouders de gelegenheid hebben om veel tijd met hun kinderen door te brengen. Daarbovenop geeft de overheid je recht op 120 dagen zorgverlof per jaar als je kind ziek is. En de Zweden maken daar gebruik van.”

“Ik heb niet het gevoel dat mensen daar misbruik van maken”, vult Dieter aan. “Het is normaal om ouderschapsverlof op te nemen als je kleine kinderen hebt of zorgverlof als ze ziek zijn. Collega’s spreken je daar ook niet op aan. Dat maakt dat er minder stress is om alles geregeld te krijgen en gezin en werk op elkaar af te stemmen.

Je kan én hard werken én ‘s middags gaan sporten én de kinderen op tijd ophalen op school. Daaraan komen geen opofferingen te pas. Niets moet wijken voor het ander. In België werken we ons net niet te pletter, haasten we ons naar de fitness om ‘s avond nog net op tijd (of net te laat) de kinderen in bed te stoppen. Er is altijd een verliezer: het werk, het gezin of tijd voor jezelf.”

“Je kan je kind meebrengen naar het werk als dat nodig is”, merkt Hélène op. “De bovenste verdieping van het kantoorgebouw van Lidl in Zweden is volledig ingericht op maat van ouders die met hun kind komen werken. In de cafetaria zijn er zelfs kinderstoelen. De faciliteiten zijn er én ze worden gebruikt. Zo toon je als werkgever dat je mensen de vrijheid en het vertrouwen geeft om te werken hoe, waar en wanneer ze dat willen én je maakt het ook concreet mogelijk door de werkomgeving te voorzien van de nodige faciliteiten.”

De lat mag lager liggen

Hoe komt dat? Ligt het aan onze eigen verwachtingen hoe we werk organiseren? Aan de verwachtingen van de Belgische werkgever? Hélène schuift lagom naar voren als de sleutel: “Er is geen precieze vertaling voor. Het is goed genoeg, zeg maar, en daarmee kunnen we verder. De Zweden hebben ook periodes waarin ze heel hard werken, met strikte deadlines en hoge ambities, maar daarna volgt er een periode met meer rust. Iedereen vindt dat ook perfect normaal. Privé proppen Zweden hun dagen en weekends bovendien niet vol. Ze leggen zichzelf geen druk op.”

“In Zweden is het ook normaal om twee lange koffiepauzes te nemen, het befaamde fika-moment. Daarbovenop is er ook nog eens een uitgebreide lunch. Die alternatieve ‘werkmomenten’ zijn waardevol, omdat je écht met mensen spreekt en elkaar in de ogen kijkt. Ook dat is voor mij een vorm van flexibilisering”, zegt Dieter.

“Werken betekent niet noodzakelijk dat je in een vergaderzaal zit met een PowerPoint”, licht Hélène toe. “Je kan evengoed iets bespreken bij een kop koffie. Bovendien stimuleert dat het teamgevoel én voel je je meer op je gemak dan in een kille vergaderruimte. Op elke verdieping is er een gezellige koffiecorner. De autonomie om te werken waar je wil en de cultuur van socializen vertaalt zich ook naar de werkomgeving.”

Vertraging versnelt

Dieter geeft aan dat het teamgevoel belangrijk is voor de Zweden. “Ze vieren resultaten, er is minder haantjesgedrag en weinig profileringsdrang. Ideeën kunnen bottom-up groeien en hebben meer kans om uitgewerkt te worden dan in België. Iedere mening telt en naar elke mening wordt geluisterd. Dat vertraagt.”

Hélène sluit af met dé gouden tip uit Zweden: “Vertrouwen krijg je niet door te zeggen dat je mensen vertrouwt, maar door je zodanig te gedragen dat het vertrouwen voelbaar is. Daardoor neemt bij medewerkers het zelfvertrouwen toe en zitten die beter in hun vel.

Flexibilisering gaat verder dan zeggen dat het belangrijk is dat je de kinderen van school kan halen. Je zet het om in daden door meetings niet op een tijdstip of op een locatie in te plannen die het onmogelijk maakt om aan de schoolpoort te staan als de bel gaat. Belgen worden geleefd. Zweden zitten echt in de driverseat.”