Wat kan de dierenwereld ons leren over vrouwelijk leiderschap

Ons beeld van de dierenwereld werd lang bepaald door traditionele aannames over dominante mannetjes en zwakke zorgende vrouwtjes. Biologen stellen dat patriarchale beeld steeds meer in vraag. In het boek Bitch vertelt de Britse zoöloog Lucy Cooke over de wetenschappelijke herontdekking van het vrouwtjesdier. Zo blijken er best wel wat ‘bossy bitches’ te bestaan in de dierenwereld.

Haar boek inspireerde ons tot deze ludieke quiz.

Je voelt je het meest thuis in:

a) een grote levendige organisatie
b) een kleine of grote organisatie, dat maakt niets uit voor jou
c) een kleine organisatie, liefst een familiebedrijf

Je organisatie is:

a) een echte sisterhood met hechte vrouwelijke vriendschappen
b) een mannenwereld waarin agressie en competitie heersen
c) een matriarchaat waarin vrouwen de belangrijkste posities innemen

Geef aan welke kwaliteit het best bij je past:

a) chill
b) verzoenend
c) dominant

Jij ontleent je (machts)positie binnen je organisatie aan:

a) je jarenlange werkervaring
b) je netwerk en connecties
c) fysieke dominantie en geweld

Je zet je macht in om:

a) harmonie in de groep te brengen
b) je goesting te doen
c) je eigen positie te verbeteren

Als er een conflict dreigt, dan los jij dat op met:

a) seks
b) diplomatie en strategische allianties
c) geweld

Als je niet aan het werk bent, dan geniet je van:

a) seks
b) spelen met je kinderen
c) zonnebaden

+++

Meest A geantwoord?

Jij bent een bonobo!
Bonobo’s vormen een matriarchaat: de vrouwtjesdieren staan hoger in de rangorde dan de mannetjes, en de rangorde van een mannetje is afhan-kelijk van de positie van zijn moeder. Ze leven in grote groepen, die soms meer dan 100 individuen tellen. Het vrouwtje dat de groep leidt, heeft de controle over het voedsel en wie daar toegang tot krijgt. Vaak wordt voedsel geruild voor seks. Seks speelt dan ook een belangrijke rol binnen de sociale structuur van de groep: bonobo’s gebruiken het om elkaar te groeten, conflicten te vermijden of om zich na een conflict te verzoenen. Geweld komt voor onder bonobo’s, maar is niet gebruikelijk. Biologen beschouwen bonobo’s dan ook als “de hippies” onder de apen.

Meest B geantwoord?

Jij bent een chimpansee
Chimpansees zijn net als bonobo’s mensapen, maar hun gedrag is volledig anders: zij vormen een gewelddadig patriarchaat. Meestal leven ze in kleine groepen van zes tot tien individuen, soms in grotere groepen tot honderd individuen. Aan het hoofd van zo’n groep staat een alfamannetje dat fysiek dominant is. Nochtans kunnen ook vrouwtjes een belangrijke machtspositie verwerven. Het bekendste voorbeeld is Mama, een chim-pansee die tot haar dood veertig jaar lang in de zoo van Arnhem leefde. In haar boek interviewt Lucy Cooke de recent overleden bekende chim-pansee-expert Frans de Waal, die Mama omschreef als een “koningsmaker”: geen enkel mannetje kon de hoogste rang verwerven en de groep leiden zonder haar steun. De mannetjes wisten dat ze Mama te vriend moesten houden, dus vlooiden ze haar en speelden ze met haar baby’s. Als Mama het waagde om hun voedsel af te pakken, lieten ze haar begaan. Ze kon doen wat ze wilde, omdat de mannetjes haar steun nodig hadden.

Meest C geantwoord?

Jij bent een lemuur
Lemuren zijn aapjes die bijna uitsluitend voorkomen op Madagaskar. Er bestaan meer dan honderd soorten lemuren, en in 90% van de gevallen zijn de vrouwtjesdieren dominant. “Madagascar is een eiland van bossy bitches”, aldus Lucy Cooke. In haar boek vertelt ze vooral over de verreauxsi-faka’s, grote witte lemuren die zich “al dansend” in bomen verplaatsen met grote veerkrachtige sprongen. Zij leven in kleine familiegroepen, die meestal bestaan uit een matriarch, haar nageslacht en een of twee mannetjes. De mannetjesdieren nemen een ondergeschikte positie in: ze staan de comfortabelste slaapplekken en het beste eten af aan de matriarch. Zij deinst er niet voor terug om geweld te gebruiken om de orde in haar groep te handhaven.

+++

Meer lezen?

Lucy Cooke, die een master­diploma in de zoölogie behaalde aan de Universiteit van Oxford, schreef het boek Bitch om seksistische vooroordelen in de biologie te ontmaskeren. Het werd recent bij De Geus vertaald als Bitch: een revolutionair handboek over sekse, evolutie & het vrouwtjesdier. In De Standaard der Letteren werd het bekroond met vier sterren.