Fuck Going To Mars

Met de slagzin Rethink stress, reshape society vertaalt professor Elke Van Hoof op een unieke manier de wetenschap naar de werkvloer en de samenleving. In haar column voor #ZigZagHR beperkt ze zich niet tot bespiegelingen of het signaleren van mankementen op de werkvloer (en daarbuiten), maar zorgt ze op de eerste plaats voor diagnose én remedie. Hoe bereiken we de nodige veerkracht?

De groten der aarde zitten met hun hoofd in de wolken, letterlijk soms. De race naar de maan is vervangen door de race naar Mars. Elon Musk kan er niet vlug genoeg naartoe. In 2024 wil hij daar starten met het bouwen van een kolonie! Deze berichten stemmen me droef.

Fuck going to Mars, wat is er mis met onze aarde? En kunnen we eerst hier orde op zaken stellen?

Knappe koppen hebben we nodig in onze maatschappij. Ze zetten bakens en dagen hun omgeving uit om het onmogelijke te bereiken. Ze spreken hun dromen uit, investeren en zorgen zo voor een haalbaar doel. Wanneer we woorden vinden voor onze dromen, is de realiteit immers niet meer ver. Maar zijn we wel klaar om ons te vestigen op een andere planeet? Of nemen we hier een vluchtweg om het elders opnieuw te proberen? En hebben we dan wel voldoende lessen getrokken om het beter te gaan doen?

Waarom cijfers belangrijk zijn

Mentaal welzijn wordt al jaren stiefmoederlijk behandeld. Als men mij hierover zou bevragen, zou ik ten eerste wijzen op het belang van cijfers.

Cijfers zijn nodig voor het uitstippelen van een goed beleid. Cijfers helpen ons de situatie op te volgen en snel te schakelen als er iets dreigt mis te gaan. Cijfers zorgen ook voor het identificeren van goede praktijken. Cijfers zijn een teken dat we wetenschappelijk onderbouwde keuzes kunnen maken, afwegingen op basis van een duidelijk beeld van de situatie en de noden.

Ten tweede zou ik erop wijzen dat we al jaren een beperkt budget hebben om cijfers uit te bouwen over mentaal welzijn. Daardoor weten we niet hoe het staat met het mentaal welzijn en welke factoren meespelen in het beïnvloeden ervan. Dat is nochtans cruciaal. We weten wel al een beetje van mentaal onwelbevinden en waarom we ons soms slecht in ons vel voelen.

Waarom we achter de feiten aanhollen

Om mijn overtuiging kracht bij te zetten, zou ik je ook over mijn werk moeten vertellen. Werk waarbij we op zoek gingen naar de wetenschappelijke onderbouwing voor interventies die mentaal welzijn bevorderen. Ik zou je dan vertellen dat we een oefening hebben gemaakt waarbij we 1063 papers terugvonden die interventies vergeleken die kunnen bijdragen tot mentaal welzijn. Als we zoek gegaan zouden zijn naar interventies om mentaal onwelbevinden aan te pakken, hadden we een exponentieel veelvoud teruggevonden!

Ruim duizend wetenschappelijke papers is ook niet mis, maar na review van de inhoud hielden we er slechts 69 over… Werken aan mentaal welzijn is dus nog onontgonnen terrein. Zouden we eenzelfde search doen voor bijvoorbeeld psychosociale interventies in kanker, dan kunnen we makkelijk 6000 papers vinden. Om maar te benadrukken hoe stiefmoederlijk het mentaal welzijn wordt beschouwd. Want papers weerspiegelen financiering en financiering weerspiegelt onderzoek naar effectieve oplossingen.

Het beleid, maar ook organisaties willen een quick fix om de volgende verkiezingen mee te winnen. Er worden enkele projecten gezocht om mee uit te pakken… En dus staan we achter qua inzichten in mentaal welzijn. En dus hollen we steeds achter de feiten aan. En dus bouwen we als experten in mentaal welzijn een cijferarsenaal aan in volle crisis. Of om het met de woorden van minister Vandenbroucke te zeggen: we doen aan brandveiligheid, terwijl het volop fikt.

In onze vrije tijd, bovenop ons ‘echte’ werk! Omdat we als expert de bui voelen hangen…

Waarom Mars geen prioriteit is

De pandemie leert ons dat investeren in mentaal welzijn essentieel is. Eén op de twee mensen zit op zijn tandvlees en de meesten onder hen weten niet waar ze een luisterend oor vinden. Vandaar: fuck going to Mars! Er is een tijd van uitbreiden en een tijd van verdiepen van wat je hebt. En deze tijd – 2022 – is een tijd van verdiepen van wat we hebben (en dreigen te verliezen). Bouwen aan mentaal welzijn en een veilige haven. Bouwen aan een plek waar het oké is om niet oké te zijn. Bouwen aan een taal waarmee we elkaar kunnen ondersteunen in goede én slechte tijden.

Wist je dat wanneer we nú massaal investeren in een geïntegreerd werkhervattingsbeleid, we de backlash van de pandemie korter maken?

Je kan als bedrijf niet vermijden dat mensen uitvallen, hoe fantastisch je welzijnsbeleid ook is, maar je kan wel in een geïntegreerde werkhervattingsaanpak investeren. Zorg dat iedereen meteen de juiste zorgen krijgt. Daarvoor is een efficiënte doorverwijzing en een gedeelde verantwoordelijkheid essentieel. Snel schakelen en communiceren zijn kernelementen.
Wist je dat je voor elke euro die je investeert in deze bonafide psychologische interventies tot 42 euro kan terugverdienen door een beter management van de directe en indirecte kosten die samenhangen met psychologische problemen (McDaid, 2011 & Yates, 2020)? Welk investeringsmodel levert zo’n potentiële marge? Laten we dat echt links liggen? Dus fuck going to Mars!

Prof. dr. Elke Van Hoof is professor aan de VUB, zaakvoerder van het Huis voor Veerkracht en Stichter van Ally Institute. Naast de Insourcing-techniek voor de behandeling van stressgerelateerde aandoeningen, creëerde ze Stresscrafting, een techniek waarmee men toxische stress op de werkvloer duurzaam wegwerkt. Ze bouwde ook de gecertifieerde opleiding Human Capital Management uit. Ze is de auteur van onder andere De Chief Happiness Officer (LannooCampus, 2017) en Eerste hulp bij stress & burn-out (Lannoo, 2017).