De vruchten van verbindend leiderschap

Verbindend leiderschap vertrekt vanuit ieders behoeften om een gemeenschappelijk verhaal te schrijven. Maar hoe train je die voelsprieten? Wij vragen Ilse Schepens, learning consultant bij NCOI Learning en Theo Hamaekers, trainer bij Inspiration4You, wat de voorwaarden zijn voor krachtig en verbindend leiderschap.

Waarom is verbindend leiderschap zo belangrijk?

Theo: “We leven in een onzekere en snel veranderende context. Er is meer polarisatie, klanten worden ongeduldiger en elke generatie op de werkvloer heeft andere behoeften. In die VUCA-wereld hebben we nood aan verbindende leiders, maar ik zie in bedrijven meer managers. Een manager doet de winkel draaien, een leider weet mensen aan zich te binden.”

Waarover struikelen managers in hun zoektocht naar verbinding?

Theo: “Het is niet omdat je een expert bent in je vak­, dat je ook de juiste people skills hebt. Alles begint bij zelfbewustzijn. Onderzoeker Liz Wiseman bepaalde twee soorten leiders: verkleiners en vermenig­vuldigers. Een verkleiner bepaalt alles zelf en vindt dat het team ten dienste staat van de organisatie. Een vermenigvuldiger zorgt ervoor dat de teamleden zich optimaal kunnen ontwikkelen. Elke leider heeft kwaliteiten en valkuilen. Ik ben bijvoorbeeld enthousiast, maar dat kan doorslaan in drammerigheid. Daarmee is niets mis. De kunst is om je daar bewust van te zijn en eraan te willen werken.”

Ilse: “Zelfinzicht betekent dat je je bewust bent van je gedrag, emoties, sterke punten, zwakke punten, drijfveren en de impact daarvan op anderen. Wanneer leidinggevenden weinig zelfinzicht hebben, kunnen er problemen ontstaan. Tools als het kernkwadraat van Ofman of persoonlijkheidstesten kunnen dan helpen. Ze geven inzicht in wie je bent en hoe je functioneert; de eerste stap in leiderschapsontwikkeling. Pas als je je eigen behoeften kent, kan je ook de noden van anderen zien.”

Verbindend leiderschap vraagt om empathie. Kan je dat leren?

Theo: “Steph Goossens, een trainingsacteur waarmee ik samenwerk, pleit voor empathie als vak op school. Ik denk dat elk van ons een stukje empathie bezit, maar in bedrijven moeten we nog meer het belang onderstrepen van inlevings­vermogen. Meningsverschillen of conflicten mogen er zijn. Ga als leidinggevende het gesprek aan in plaats van de strijd.”

Ilse: “Door Theo’s workshop besefte ik dat zelfs empathie een valkuil heeft. Sommige leidinggevenden gaan te veel mee in de persoonlijke problemen van hun teamleden. Wat antwoord je wanneer een teamlid een loon-voorschot vraagt? Of wat als een langdurig afwezige collega het team in moeilijkheden brengt? De grens trekken is niet altijd evident. De moeilijkheid is een balans vinden tussen de behoeftes van het individu en die van het team en de organisatie.”

Welke voorwaarden zijn er nodig voor verbinding?

Theo: “Psychologische veiligheid is heel belangrijk. Veel mensen praten met de handrem op. Ze zijn bang voor hun imago of carrière. Als leidingge-vende is het cruciaal om een cultuur van vertrouwen te installeren. Een tweede voorwaarde is welbevinden. Als trainer vraag ik vaak: ‘hoe gaat het nu écht met jou?’ In sommige bedrijven noemen ze dat de Theo-vraag, terwijl het eigenlijk vanzelfsprekend zou moeten zijn.”

Ilse: “En natuurlijk moet je niet alleen de vraag stellen, je moet er ook iets mee doen. Elke persoon vraagt om een andere benadering. Mensen uitnodigen om in dialoog te gaan, is het minimum. Zowel de leiding­gevende als het team zijn verantwoordelijk voor een open cultuur waarin mensen signalen durven geven.

Hoe hou je rekening met ieders behoeften in de waan van de dag?

Theo: “Dat is in eerste instantie een keuze. Tijd rijmt op prioriteit. In mijn trainingen daag ik mensen uit om daarover na te denken, voorbij belemmerende overtuigingen zoals ‘met die mens kan ik niet praten’ of ‘daar zal mijn team nooit in meegaan’. We zouden wat meer mogen denken als Pippi Langkous: ‘Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk dat ik het wel kan!’”

Ilse: “Iedereen heeft de behoefte om ‘gezien te worden’, elk op zijn of haar manier. Vaak doorprik je geveinsde interesse meteen. Oprechte aandacht doet wonderen voor de motivatie en het welzijn. Het tegenovergestelde is helaas ook waar. Uit onderzoek van Securex en KU Leuven blijkt dat slechts één op drie leidinggevenden een stijl heeft die burn-out helpt voorkomen. Datzelfde onderzoek poneert dat de stijl van leidinggevenden tot 24% de mate bepaalt waarin medewerkers presteren. Organisaties hebben er dus alle belang bij om te investeren in leiderschapsontwikkeling.”

Is het echt een leven lang leren?

Theo: “Jazeker! Het is oefenen, oefenen, oefenen. Feedback vragen aan mensen die om je geven, kan daarbij helpen. Dat kan zowel een collega zijn als een partner. Zij kunnen je wijzen op je blinde vlekken. Mijn jongste dochter is bijvoorbeeld mijn beste coach: zij durft mij op een fijne manier confronteren met het effect van wat ik doe of zeg.”

Ilse: “In leiderschapstrajecten geven we inzichten en scherpen we vaardigheden aan. Het siert organisaties die hun leiders op die manier optimaal willen ondersteunen. Ik vind ook dat we mild moeten kijken naar de rol van leidinggevende. Je moet vandaag zowel strategisch en empathisch onderlegd zijn, zowel financiële als technische kennis hebben. Ik heb veel respect voor mensen die in deze uitdagende tijd die rol opnemen. Dat gebeurt bijna altijd vanuit een goede intentie. Respect voor de leidinggevende die zich in alle au-thenticiteit kwetsbaar durft opstellen en in vertrouwen kan loslaten!”

Theo: “Gelukkig hoef je vandaag als leider niet meer op alles een antwoord te hebben. Kwetsbaarheid wordt meer en meer geapprecieerd. ‘Ik zal eens uitleggen hoe we het gaan doen’ is zo’n andere boodschap dan ‘ik ben ervan overtuigd dat we er met z’n allen uitkomen’. En dat is ook zo; als leider sta je niet alleen. Met twintig ogen zie je meer dan met twee.”

Ilse: “Een succesvol team is niet alleen de verantwoordelijk­heid van de leidinggevende. Elk teamlid draagt bij tot de effectiviteit, dynamiek en prestaties van het team. We zetten allemaal onze unieke kwaliteiten in en waar er nog ruimte is voor groei, wel, we hebben een leven lang om te leren.”

>> Wil je ook meer inzetten op verbindend leiderschap?

• NCOI Learning biedt verschillende leiderschapstrajecten aan, van bestseller­opleidingen tot leiders­trajecten op maat.
• Contacteer NCOI voor een opleiding op maat.