Geldzorgen op de werkvloer: (nog) een rol voor HR?

Werkgevers zijn verplicht om een salaris te betalen, terwijl medewerkers worden verondersteld hun inkomen verstandig te beheren. De verantwoordelijkheden en rolverdeling lijken duidelijk. Maar wat als medewerkers er niet in slagen om zorgeloos rond te komen en hun financiële zorgen meebrengen naar de werkvloer? Is het de taak van de werkgever om medewerkers te (laten) ondersteunen bij het beheer van hun financiële situatie? Of is de korf van hr-professionals al voldoende gevuld?

Hieronder lichten de auteurs van dit artikel toe waarom ze van mening zijn dat organisaties en HR-professionals er goed aan doen om aandacht te hebben voor het financieel welzijn van medewerkers.

Steeds meer medewerkers hebben moeite om rond te komen en ervaren financiële zorgen. Het betreft niet enkel medewerkers met een minimumloon. Ook diegenen met een (boven)gemiddeld gezinsinkomen ervaren soms onzekerheid over het kunnen betalen van de rekeningen. Geldzorgen zijn niet alleen schadelijk voor de fysieke en mentale gezondheid, maar beïnvloeden ook het gedrag op de werkvloer.

Jirs Meuris en Carrie Leana, twee onderzoekers van de universiteit van Pittsburgh, voerden in 2017 een spraakmakend onderzoek uit bij vrachtwagenchauffeurs (1). Ze ontdekten dat chauffeurs met financiële zorgen meer vermijdbare ongevallen veroorzaakten dan hun zorgeloze collega’s. In een vervolgonderzoek bij een representatief staal van Amerikaanse werknemers vond Meuris dat financiële zorgen ook de kwaliteit van het werk ondermijnen (2).

Wij vroegen ons af waarom financiële zorgen prestatiebelemmerend werken, of de gevolgen verder reiken dan wat eerder onderzoek al aantoonde, en of alle medewerkers even sterk beïnvloed worden door financiële zorgen. Om op die vragen te antwoorden voerden we een reeks studies uit in België, Nederland, de Verenigde Staten en Australië. In overeenstemming met eerder onderzoek vonden we dat financiële zorgen prestatiebelemmerend werken omdat ze de mentale bandbreedte van medewerkers beperken.

Anders gezegd, medewerkers met financiële zorgen zijn sneller afgeleid en kunnen zich minder goed concentreren op hun werk. Daarom maken ze meer fouten.

We ontdekten bovendien een heleboel nieuwe dingen over de werking en gevolgen van financiële zorgen. Zo vonden we dat medewerkers met veel financiële zorgen meer geneigd zijn om gedragingen te stellen die ingaan tegen het belang van de organisatie, bijvoorbeeld te laat op het werk komen, klantonvriendelijk reageren, of werkgeverstijd spenderen aan niet-werkgerelateerde activiteiten. Dat komt omdat geldzorgen leiden tot negatieve emoties (3), mentale uitputting (4) en frustratie van de behoeften aan autonomie, verbondenheid en competentie (5).

Op basis van deze resultaten en de bevindingen uit internationale onderzoeken (6) concluderen we dat bedrijven er economisch belang bij hebben om de negatieve impact van geldzorgen te beperken.

Maar is dat überhaupt mogelijk, en zo ja, hoe gaan bedrijven best te werk?

Opnieuw vinden we aanwijzingen in onze onderzoeksresultaten. We stelden vast dat de mate van financiële zorgen van week tot week varieert en dus afhangt van het inkomsten- en uitgavenpatroon van medewerkers en van financiële meevallers en tegenslagen . Ook zagen we dat medewerkers die zich betrokken voelen bij hun geldzaken (3) en vertrouwen hebben in hun eigen capaciteiten om met geldproblemen om te gaan (7) minder negatieve gevolgen ervaren van financiële zorgen.

Dit alles doet ons besluiten dat het bijzonder relevant is om als werkgever zorg te dragen voor het financieel welzijn van medewerkers, en dat er hiervoor een rol is weggelegd voor hr-professionals.

Van minder geldstress naar meer welzijn op de werkvloer

Hoewel er internationaal al langer aandacht is voor financieel welzijn op de werkvloer, was dat in Vlaanderen nauwelijks het geval. Daarom zoeken we sinds september 2022 dankzij VLAIO-subsidies uit welke initiatieven werkgevers kunnen nemen om financiële zorgen bij medewerkers te detecteren en aan te pakken. In het project testen we nog tot eind augustus 2024 verschillende methodieken en tools uit om tot een werkzaam en inzetbaar ondersteuningsaanbod te komen. Daarvoor werken we samen met vooruitstrevende werkgevers, dienstverleners en koepel- en belangenorganisaties.

Werkgevers worden hierin uitgedaagd om een financieel welzijnsbeleid te ontwikkelen.

Daarin onderscheiden we drie niveaus:

sensibiliseren en informeren;
leren en versterken;
ondersteunen en coachen.

Voor elk van die niveaus werkten we een aanbod uit dat we testen bij onze partners. Bijvoorbeeld een training voor leidinggevenden om signalen van financiële zorgen te herkennen, workshops over besparen, budgetteren en sociale voordelen, meerdaagse vormingstrajecten over slim budgetbeheer en de inzet van opgeleide budgetcoaches die medewerkers met financiële zorgen ondersteunen. Opdat werkgevers hun inspanningen kunnen monitoren, ontwikkelden we een gevalideerde vragenlijst die geïntegreerd kan worden in de risicoanalyse psychosociaal welzijn.

Ons meest opvallende pleidooi is allicht om (gratis) budgetcoaching aan te bieden aan medewerkers.

Inspiratie haalden we in Nederland: daar leidt het Nibud budgetcoaches op die werkgevers kunnen inschakelen voor medewerkers met financiële zorgen. Dankzij die laagdrempelige samenwerking worden financiële zorgen aangepakt en kan de medewerker zich weer focussen op de job. Een win-win voor werkgever en medewerker.

De budgetcoach zoekt daarvoor samen met de medewerker naar de oorzaken van financiële zorgen, versterkt diens financiële vaardigheden of verwijst door naar professionele budget- en schuldhulpverleners. Budgetcoaching draagt zo bij aan het voorkomen van financiële zorgen, het vroegtijdig detecteren van financiële problemen en het aanpakken ervan. Nederlands onderzoek toonde aan dat het gemiddeld vijf jaar duurt vooraleer mensen de stap zetten naar professionele hulpverlening (8). Een makkelijk bereikbare budgetcoach helpt dit verkorten.

In Vlaanderen zien we de rol van budgetcoach weggelegd voor hr-professionals, welzijnscoaches, vertrouwenspersonen of medewerkers van een sociale dienst (bijvoorbeeld in maatwerkbedrijven).

Om de kwaliteit te waarborgen, ontwikkelden we een opleidingstraject waarvoor geslaagde deelnemers een erkende microcredential van Thomas More ontvangen. In dit project leidden we alvast de eerste budgetcoaches op en de komende maanden brengen we hun impact in kaart.

De grootste impact op financieel welzijn verwachten we wanneer werkgevers op meerdere niveaus inzetten.

We zetten verschillende interventies op bij onze partnerorganisaties om de impact vast te stellen. Die resultaten publiceren we in het najaar. Op basis van internationale vaststellingen zijn we hoopvol dat de vroegdetectie en aanpak van financiële zorgen ook in Vlaanderen zal leiden tot meer financieel welzijn.

To be continued…

===

Meuris, J., & Leana, C. (2018). The price of financial precarity: Organizational costs of employees’ financial concerns. Organization Science, 29(3), 398-417. https://doi.org/10.1287/orsc.2017.1187
Meuris, J., & Gladstone, J. (2023). Contextual inequality in the performance costs of financial precarity. Journal of Management, 01492063231153136. https://doi.org/10.1177/01492063231153136
Dirkx, I., & Schreurs, B. (2023, May). The detrimental effects of financial worry on customer-directed counterproductive performance. Paper presented at the Bi-Annual Conference for the European Association of Work and Organizational Psychology, Katowice, Poland.
Jawahar, I.M., Mohammed, Z.J., & Schreurs, B. (2022). Effects of financial anxiety and employability on emotional exhaustion and performance. Journal of Vocational Behavior, 137, 103761. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2022.103761
Abedini, M., Schreurs, B., Jawahar, I.M., & Hamstra, M.R.W. (forthcoming). Does worrying about money motivate counterproductive work behavior? A time-lagged study. Journal of Managerial Psychology.
Lebel, R.D., Yang, X., Parker, S.K., & Kamran-Morley, D. (2023). What makes you proactive can burn you out: The downside of proactive skill building motivated by financial precarity and fear. Journal of Applied Psychology, 108(7), 1207-1222. https://doi.org/10.1037/apl0001063; Kaur, S., Mullainathan, S., Oh, S., & Schilbach, F. (2021). Do financial concerns make workers less productive? (No. w28338). National Bureau of Economic Research.
Dirkx, I., Gerards, R., Schreurs, B., & Welters, R. (2022). Money on my mind: investigating the dynamics of financial worry. Maastricht University. ROA External Reports. https://cris.maastrichtuniversity.nl/en/publications/money-on-my-mind-investigating-the-dynamics-of-financial-worry
Schonewille, G. & Weijers, M. (2019). Veel schuldenaren weten schuldhulp slecht te vinden. In Economisch Statistische Berichten, 104 (4776), pp. 362-364

+++

Na afloop van het project wordt het ontwikkelde aanbod en de opleiding budgetcoach opengesteld voor andere geïnteresseerden.

Meer weten over het project?

Meer weten over financieel welzijn?

>> www.financieelredzaam.be

+++

Dit artikel werd geschreven door

Bert Schreurs en Imke Dirkx, Vrije Universiteit Brussel
Nele Peeters, Ilse Cornelis en Alexander Exelmans, Expertisecentrum Budget en Financieel Welzijn van Thomas More